Η Ελληνίδα αλπινίστρια και πρέσβειρα του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα (EU Climate Pact), Βανέσα Αρχοντίδου έφτασε στην υψηλότερη κορυφή της Ανταρκτικής για να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο για την κλιματική κρίση και να αφυπνίσει συνειδήσεις για την άμεση προστασία του περιβάλλοντος που είναι πιο επιτακτική από ποτέ.
Συνέντευξη στον Λάμπρο Δεμερτζή
Είναι γεγονός ότι επιστρέψατε ξανά στην Ανταρκτική και σηκώσατε πάλι την Ελληνική σημαία. Αυτή την φορά όχι για να πετύχετε κάποιο προσωπικό στοίχημα, αλλά κυρίως γιατί περάσατε πολλά μηνύματα για την κλιματική αλλαγή που είναι ό,τι πιο επίκαιρο και πιο σημαντικό στις μέρες μας.
Γενικότερα αυτό το μήνυμα είναι πολύ σημαντικό και μετά από τα γεγονότα τα οποία είδαμε στην χώρα μας το καλοκαίρι που μας πέρασε, τα οποία συνδέονται άμεσα με το θέμα της κλιματικής αλλαγής και αναφέρομαι στους καύσωνες, στις πυρκαγιές που προκάλεσε αυτή η ξηρασία και γενικότερα σε αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα που βλέπουμε κάθε χρόνο να συμβαίνουν στην χώρα μας και που θεωρούμε ότι είναι ασύνδετα καμιά φορά με το παγκόσμιο φαινόμενο της κλιματικής κρίσης αλλά στην πραγματικότητα στην γη μας όλα είναι αλληλένδετα. Αυτό προσπάθησα να κάνω και στην Ανταρκτική διότι είναι η ήπειρος η οποία ρυθμίζει το κλίμα ολόκληρου του πλανήτη και είναι και η ήπειρος που αυτή την κλιματική κρίση την βιώνει έντονα. Γενικότερα η κλιματική αλλαγή πλήττει τις πολικές ζώνες και πολύ περισσότερο την Ανταρκτική αλλά και τα βουνά, τους παγετώνες. Για εμένα λοιπόν αυτό το ταξίδι στην Ανταρκτική ήταν συμβολικό γιατί θέλαμε να περάσουμε, στρέφοντας την προσοχή των ΜΜΕ και του κόσμου σε αυτή την προσπάθεια να περάσουμε αυτό το σημαντικό μήνυμα, ότι θα πρέπει να δράσουμε για το κλίμα τώρα και όχι να περιμένουμε να κάνουμε κάποια κίνηση σε 10,20,30 χρόνια.
Φαίνεται πάντως ότι ο κόσμος είναι πιο συνειδητοποιημένος πλέον σχετικά με την κλιματική αλλαγή, κυρίως γιατί βιώνουμε τις συνέπειες της όμως δεν ξέρω αν σε επίπεδο ενεργειών έχουμε κάνει κάτι…
Η αλήθεια είναι ότι τις συνέπειες δεν τις συνδέουν με την κλιματική αλλαγή. Θεωρούμε ότι είναι κάτι το οποίο ακούμε, ότι υπάρχει μια κλιματική αλλαγή, αλλά όταν συμβαίνουν τα πράγματα αυτά δεν μπορούμε να αντιληφθούμε το χειροπιαστό του όλου θέματος. Για αυτό τον λόγο νομίζω ότι και η Ευρωπαϊκή επιτροπή έχει προσπαθήσει, -γιατί και εγώ σας μιλώ και ως πρέσβειρα του Ευρωπαϊκού συμβουλίου για το κλίμα που είναι ένας θεσμός την Ευρωπαϊκής επιτροπής-, να δημιουργήσει εργαλεία ώστε οι άνθρωποι σιγά σιγά να αρχίσουν να καταλαβαίνουν και να εκπαιδεύονται αλλά και να μιλούν για το θέμα με έναν πιο κατανοητό τρόπο. Έτσι λοιπόν και εγώ στην Ανταρκτική προσπάθησα να κάνω κάτι το οποίο μπορεί να το κάνει οποιοσδήποτε παντού και στην γειτονιά του και στο σπίτι του. Δηλαδή οργάνωσα μια συζήτηση, η οποία είχε ως στόχο να μιλήσουμε για το τι μπορούμε να κάνουμε εμείς ως πολίτες και ως άνθρωποι για να αντιμετωπίσουμε το θέμα της κλιματικής κρίσης σε διάφορους τομείς όπως για παράδειγμα είναι το θέμα τις βιώσιμης κινητικότητας, της ενέργειας και έτσι μιλώντας με τους άλλους ορειβάτες, αυτό στο οποίο καταλήξαμε είναι ότι εκτός από τις κυβερνήσεις και εμείς μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα αλλάζοντας τις συνήθειες μας, αλλάζοντας και τις επιλογές μας. Και όταν λέω τις επιλογές μας εννοώ την καταναλωτικές μας συνήθειες γιατί και οι εταιρίες που γνωρίζουμε όλοι ότι είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για κάποιες δραστηριότητες που αυξάνουν το διοξείδιο του άνθρακα, όταν δουν τους καταναλωτές όλους ενωμένους να στρέφουν την πλάτη τους σε προϊόντα τα οποία δεν είναι κλιματικά ουδέτερα, σιγά σιγά θα αναγκαστούν και αυτές να αλλάξουν. Το ίδιο είναι και στο θέμα της πολιτικής διότι αν και οι πολιτικοί μας δουν ότι με τις επιλογές τους οι καταναλωτές δίνουν μεγαλύτερη σημασία στο περιβάλλον, τότε και αυτοί θα πιεστούν να πάρουν αποφάσεις και να κινηθούν με τρόπο που να είναι κλιματικά βιώσιμος.
Εσείς πάντως κυρία Αρχοντίδου, και ως πρέσβειρα του Ευρωπαϊκού συμφώνου για το κλίμα, έχετε δει αυτή την ευαισθητοποίηση από πλευράς θεμάτων πολιτείας ή βλέπετε ότι πάντα ερχόμαστε ένα βήμα μετά όταν βλέπουμε μια φυσική καταστροφή; Βλέπετε δηλαδή να υπάρχει αυτή η τάση για αλλαγή, δηλαδή έχουμε πειστεί ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος;
Η Ευρώπη έχει υπογράψει την πράσινη συμφωνία. Ουσιαστικά αυτό που θέλει να κάνει η πράσινη συμφωνία είναι να πετύχει τον στόχο ώστε η Ευρώπη σαν ήπειρος να είναι η πρώτη ουδέτερη για το κλίμα ήπειρος στον κόσμο μέχρι το 2050. Για αυτόν τον λόγο υπάρχουν και όλες αυτές οι ενέργειες όπως σας είπα για να μπορέσει να καταστήσει την συμφωνία της Ε.Ε. βιώσιμη μετατρέποντάς έτσι τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις σε ευκαιρίες. Αλλά το θέμα είναι στην εφαρμογή τους οι πολιτικές, έχουν μια πολύ μεγάλη δυσκολία, αφενός γιατί θεωρούμε ότι αυτό το κακό το οποίο θα γίνει θα είναι μετά από το πέρας της δικής μας ζωής, θεωρούμε δηλαδή ότι έχουμε χρόνο, άρα δεν προλαμβάνουμε και επίσης θεωρούμε ότι είναι τόσο μεγάλο το θέμα που συχνά το αφήνουμε στην άκρη και το ξεχνάμε. Το τελευταίο που κάνουμε οι περισσότεροι άνθρωποι και είναι στην ανθρώπινη φύση όταν ένα θέμα είναι μεγάλο και δεν το φέρνουμε στα μέτρα μας, θεωρούμε ότι μπορούμε να το ξεχάσουμε, άρα δεν θεωρούμε ότι μπορούμε να κάνουμε εμείς σαν μεμονωμένα άτομα κάτι. Το ίδιο συμβαίνει και στην πολιτική σε τοπικό επίπεδο, δηλαδή οι τοπικοί παράγοντες πολύ συχνά λένε ότι είναι θέμα το οποίο θα το λύσει ο ΟΗΕ, είναι θέμα το οποίο θα γίνει από την Ευρώπη και από τις μεγάλες δυνάμεις και οι μικρές χώρες θεωρούν και αυτές ότι εμείς είμαστε ο τελευταίος τροχός τις αμάξης, άρα περιμένουμε από τους άλλους να ξεκινήσουν και να κάνουν τα πρώτα βήματα. Νομίζω όμως πως συντονισμένα θα πρέπει να γίνουν όλα τα βήματα και να κάνει ο καθένας ότι μπορεί και σε επίπεδο αλλαγής της νοοτροπίας, γιατί δεν θα μιλήσω για την ατομική ευθύνη το οποίο είναι κάτι που το μάθαμε το τελευταίο διάστημα με την πανδημία, αλλά θα μιλήσω πιο πολύ για το θέμα του ενδιαφέροντος και της αλλαγής της νοοτροπίας που ξεκινάει και από την εκπαίδευση. Πιστεύω δηλαδή ότι αν όλοι μας εκπαιδευτούμε και καταλάβουμε ποια είναι η δική μας ευθύνη και το δικό μας κομμάτι που μπορούμε να επηρεάσουμε την κλιματική αυτή αλλαγή τότε θα είναι πιο εύκολο και να καταπιούμε αυτή την πληροφορία και να εφαρμόσουμε λύσεις οι οποίες δεν είναι μόνο ότι θα αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση αλλά θα κάνουμε και την ζωή μας καλύτερη. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Μιλάμε για την βιώσιμη κινητικότητα και λέμε ότι δεν είναι καλό να χρησιμοποιούμε το αυτοκίνητο μας για να κάνουμε 200 μέτρα ή για να πάμε στο σούπερ μάρκετ ή τα παιδιά μας στο σχολείο. Αν αποφασίσουμε όλοι μας ότι για αυτά τα 200 μέτρα θα περπατήσουμε και δεν θα χρησιμοποιούμε τα αυτοκίνητά μας, τότε δεν βελτιώνουμε μόνο το αποτύπωμά μας, αλλά βελτιώνουμε επίσης και την σωματική μας υγεία. Το ίδιο και όταν αποφασίσουμε να πάρουμε κάποια μέτρα που έχουν να κάνουν με την αλλαγή της διατροφής μας, έχουμε συνηθίσει εδώ στην Ελλάδα λόγο της δυσκολίας που περάσαμε κάποια χρόνια ειδικά η γενιά των πατεράδων και των παππούδων μας, να θεωρούμε ότι το να τρως κρέας σε μεγάλες ποσότητες είναι ένδειξη ευημερίας, όμως και σε επίπεδο υγείας έχουμε δει ότι η υπερβολική κατανάλωση κρέατος τελικά κάνει πολύ κακό στην υγεία μας, κάνει πολύ κακό και στον πλανήτη μας. Εννοείτε ότι δεν λέω ότι όλοι πρέπει να γίνουν βετζετέριαν από την μια στιγμή στην άλλη και να σταματήσουμε να τρώμε κρέας αλλά έστω και ο περιορισμός της ποσότητας θα βελτιώσει σε μεγάλο επίπεδο και την υγεία μας εκτός από την επίδραση που θα έχει στον πλανήτη.
Στην Ανταρκτική που βρεθήκατε, αισθανθήκατε ότι ότι ενδεχομένως μπορεί να υπάρχει μια υπερβολή ως προς την κλιματική αλλαγή; Ποιά ήταν τα συναισθήματα σας μόλις πατήσατε εκεί;
Αρχικά αισθάνθηκα ότι πάτησα σε έναν μεγάλο πλανήτη, γιατί όταν κατεβαίνεις από το αεροπλάνο αυτό το οποίο βλέπεις μπροστά σου είναι ένα σκηνικό που μοιάζει με τις εικόνες επιστημονικής φαντασίας που βλέπουμε από τον Άρη, μόνο που δεν ήταν πορτοκαλί αλλά ήταν πολύ γραφικό και ήταν και πολύ έντονο το κρύο. Οπότε υπήρχαν κάποιοι που γελώντας έλεγαν ποιά υπερθέρμανση; Εδώ το κρύο είναι τσουχτερό!
Οι συνθήκες ήταν πραγματικά απόκοσμες, όμως μέσα σε όλη αυτή την παραμονή στην ήπειρο της Ανταρκτικής αισθάνθηκα -γιατί όταν πάμε σε ένα μέρος ακόμα και για διακοπές σιγά σιγά αρχίζουμε και το αισθανόμαστε λίγο δικό μας, γιατί αποκτούμε εμπειρίες από αυτό και αποκτούμε εικόνες-, αισθάνθηκα ότι όσο απόκοσμο και όσο τρομακτικό και αν φαινόταν λόγο της μοναξιάς που έχει κάποιος στο μέρος αυτό και λόγω του γεγονότος ότι δεν έβλεπες ούτε χωριά, ούτε πόλεις, είναι ένα μέρος ευαίσθητο.
Ήταν μόνο οι άνθρωποι οι οποίοι έκαναν τους πρόχειρους καταυλισμούς και οι επιστήμονες που μελετούσαν τα στοιχεία της ηπείρου. Υπήρχε ένα συναίσθημα ότι η Ήπειρος αυτή ήταν πάρα πολύ ευαίσθητη. Ευαίσθητη στην παρουσία μας εκεί, στο γεγονός ότι ήταν ένα παρθένο μέρος στο οποίο εμείς βρισκόμασταν σαν ξένοι και την εικόνα των σημαντικών βιότοπων και στοιχείων στη φύση που οι άνθρωποι τα τελευταία χρόνια έχουμε εισχωρήσει και έχουμε κάνει και αρκετά μεγάλο κακό σε κάποιες περιπτώσεις, δεν μιλάω για την Ανταρκτική γιατί αυτή θεωρείται μια ήπειρος παρθένα, αλλά σε μέρη τα οποία βλέπεις πολύ λίγα ανθρώπινα πόδια, εκεί καταλαβαίνεις το πόσο ισχυρή είναι η φύση αλλά και το πόσο ευαίσθητη την ίδια στιγμή.
