4 στα 10 νοικοκυριά, το μηναίο εισόδημα εξανεμίζεται λίγο μετά το πρώτο δεκαπενθήμερο (τη 19η μέρα του μήνα), ενώ τεράστιος βραχνάς για την πλειοψηφία των πολιτών αποδεικνύονται το ενεργειακό κόστος και η ακρίβεια, που τίναξαν στον αέρα τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
Κεντρικό συμπέρασμα της έρευνας, που αποτυπώνει με στοιχεία το δυσχερές κλίμα που διαμορφώθηκε το 2021, κυρίως το δεύτερο εξάμηνο του 2021, και «εκφράζει» δυσοίωνες προβλέψεις για το 2022, είναι το εξής: ένας πολύ μεγάλος αριθμός νοικοκυριών διαβιοί επί μακρόν σε συνθήκες οικονομικής επισφάλειας και αδυνατεί να εκπληρώσει βασικές υποχρεώσεις προς την εφορία ή τα ασφαλιστικά ταμεία.
Φτωχοποίηση την τελευταία τριετία
Περισσότερα από 4 στα 10 νοικοκυριά (43,6%) δήλωσαν ότι το μηνιαίο εισόδημα δεν επαρκεί για όλο τον μήνα, ενώ για τα νοικοκυριά αυτά το μηνιαίο εισόδημα επαρκεί μεσοσταθμικά για 19 ημέρες.
Το συγκεκριμένο εύρημα παραμένει σταθερό από το 2019, γεγονός που καταδεικνύει ότι την τελευταία τριετία, λόγω της εκδήλωσης της πανδημίας αλλά και των ανεπαρκών μέτρων στήριξης από την πλευρά της κυβέρνησης, ένα πολύ μεγάλο μέρος των νοικοκυριών δεν έχει βιώσει βελτίωση στη διαβίωσή του παραμένοντας σε ιδιαίτερα επισφαλή οικονομική θέση.
Σε αυτή την δυσμενή κατάσταση βρίσκονται το 49,8% των πολυμελών νοικοκυριών (με 5 άτομα και πάνω), το 49% των νοικοκυριών με 4 άτομα, το 54,8% των νοικοκυριών με τουλάχιστον έναν άνεργο, το 65% των νοικοκυριών με εισόδημα έως 10.000 ευρώ και το 51,4% των νοικοκυριών με εισόδημα από 10.001 έως 18.000 ευρώ.
Την ίδια στιγμή, το 11,5% των νοικοκυριών δήλωσαν ότι τα εισόδημα τους δεν επαρκεί για να καλύψει ούτε τις βασικές τους ανάγκες, εύρημα που σχετίζεται με το ποσοστό ακραίας φτώχειας που σημειώνεται στη χώρα μας, ενώ είναι ελαφρώς αυξημένο σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό της ερευνας του 2020 (10,2%). Σταθερά συντριπτικό παραμένει το ποσοστό των νοικοκυριών που αδυνατούν να αποταμιεύσουν, καθώς 8 στα 10 νοικοκυριά (80,1%) δήλωσαν ότι δεν καταφέρνουν να αποταμιεύσουν.
Αύξηση λογαριασμών
Η ακρίβεια εκτίναξε τον αριθμό των νοικοκυριών που αύξησαν τις δαπάνες τους για βασικά αγαθά. Το 65,1% των νοικοκυριών αύξησαν τις δαπάνες τους για λογαριασμούς σπιτιού (20% το αντίστοιχο ποσοστό το 2020), το 52,8% για είδη διατροφής (26,2% το 2020), το 51,9% για θέρμανση (12,9% το 2020) και το 34,7% για υγεία και φάρμακα (26% το 2020).
Σύμφωνα με την έρευνα, οι αυξήσεις των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν για 1 στα 2 νοικοκυριά την κατηγορία που έχει τη μεγαλύτερη αρνητική επίδραση στο εισόδημά του. Γενικά, οι συνολικές δαπάνες των νοικοκυριών αυξήθηκαν το 2021 κατά 12% (μεσοσταθμικά).
Δεν μπορούν να ανταποκριθούν
Επίσης, παρά την αποκλιμάκωση του ποσοστού των νοικοκυριών με ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία ή/και τα ασφαλιστικά ταμεία (16,8%) που καταγράφεται για το 2021, περίπου 3 στα 10 νοικοκυριά δήλωσαν πως δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις αυτές το 2022, υποδηλώνοντας πως απέχουμε από μια βιώσιμη διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους που δεν αποτελεί μόνο απότοκο της πανδημίας αλλά και της δεκαετούς οικονομικής κρίσης.
Σημαντικό στοιχείο της έρευνας είναι και το εξής: οι αυξήσεις των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν για σχεδόν 1 στα 2 νοικοκυριά (49,8%) την κατηγορία που έχει τη μεγαλύτερη αρνητική επίδραση στο εισόδημά του και ακολουθούν οι αυξήσεις στα τρόφιμα (21,4%), στη βενζίνη (12,4%) και στο πετρέλαιο θέρμανσης (9,3%).
Μείωση εισοδήματος και κοινωνικές ανισότητες
Περισσότερα από 1 στα 4 (27,4%) δήλωσαν πως το εισόδημά τους μειώθηκε το 2021, έναντι του 9,8% που δήλωσαν ότι αυξήθηκε και του 62,5% που δήλωσαν ότι παρέμεινε σταθερό. Για τα νοικοκυριά που δήλωσαν μείωση του εισοδήματός τους το 2021, ο μέσος όρος μείωσης ανήλθε στο 28,9%. Στον αντίποδα, για το 9,8% των νοικοκυριών που δήλωσαν πως το εισόδημά τους αυξήθηκε, ο μέσος όρος αύξησης ανήλθε στο 16,8%.
Μείωση του εισοδήματός τους για το 2021 δήλωσαν περισσότερα από 1 στα 3 νοικοκυριά με ετήσιο εισόδημα έως 10.000 ευρώ (35,2%) και με ετήσιο εισόδημα από 10.001 έως 18.000 ευρώ (36,2%), καθώς και περίπου 1 στα 5 νοικοκυριά με ετήσιο εισόδημα από 18.001 έως 25.000 ευρώ (18,6%). Το ισοζύγιο στις προαναφερόμενες κατηγορίες μεταξύ των νοικοκυριών που το εισόδημά τους αυξήθηκε και εκείνων που μειώθηκε ήταν αρνητικό.
Από την άλλη μεριά, τα ποσοστά των νοικοκυριών που ανήκουν στις υψηλότερες εισοδηματικά κατηγορίες και δήλωσαν πως το εισόδημά τους μειώθηκε το 2021 ήταν σημαντικά χαμηλότερα (11,6%), ενώ, παράλληλα, τα ποσοστά των εν λόγω νοικοκυριών που δήλωσαν αύξηση του εισοδήματός τους ήταν πολύ υψηλότερα (20%) σε σχέση με τα υπόλοιπα νοικοκυριά, καταγράφοντας, μάλιστα, θετικό ισοζύγιο.
Παραμένει σε υψηλά επίπεδα η ανεργία
Επιπλέον, περισσότερα από 1 στα 5 νοικοκυριά (22,5%) έχουν τουλάχιστον 1 μέλος τους άνεργο. Το ποσοστό αυτό, παρά τη βελτίωση που παρουσιάζει σε σχέση με το 2020 (27,9%), παραμένει ιδιαίτερα υψηλό.
Υψηλό και μάλιστα ιδιαίτερα αυξημένο σε σχέση με το 2020 καταγράφηκε το ποσοστό των νοικοκυριών που έχουν τουλάχιστον ένα μέλος σε καθεστώς μακροχρόνιας ανεργίας. Συγκεκριμένα, σε περισσότερα από 7 στα 10 νοικοκυριά (73%) από εκείνα που δήλωσαν πως έχουν κάποιο άνεργο μέλος, το εν λόγω μέλος βρίσκεται σε κατάσταση μακροχρόνιας ανεργίας, έναντι ποσοστού 54,3% που ήταν το 2020.
