Έξυπνες πόλεις και γεωργία με drones
Είναι δυνατόν να παρακολουθείται από απόσταση η «υγεία» μιας γέφυρας; Η απάντηση είναι καταφατική. Η «Forth Road Bridge» στη Σκωτία είναι μία από τις πολλές γέφυρες στο εξωτερικό που είναι εξοπλισμένη με δίκτυο αισθητήρων που εκπέμπουν πληροφορίες για τη δομική της κατάσταση. Μέσω ενός αλγορίθμου, οι ειδικοί γνωρίζουν τη συμπεριφορά της γέφυρας στις μηχανικές καταπονήσεις, που όταν χρειάστηκε να κλείσει επειδή σε ένα σημείο της εντοπίστηκε ρωγμή, το κόστος για την τοπική οικονομία ξεπερνούσε το 1 εκατ. ευρώ την ημέρα. Ενα αντίστοιχο δίκτυο αισθητήρων θα αποκτήσουν, με χρονικό ορίζοντα το 2026, τουλάχιστον 250 γέφυρες στην Ελλάδα, οι περισσότερες από τις οποίες κατασκευάστηκαν πριν από 40 έως 70 χρόνια. Οι έξυπνες γέφυρες είναι ένα μόνο από τα έργα που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και υπόσχονται να δημιουργήσουν την Ελλάδα του μέλλοντος, αρκεί, βέβαια, το εγχείρημα της έγκαιρης ολοκλήρωσής τους, έως τα τέλη του 2025, να στεφθεί με επιτυχία, γράφει ο Δημήτρης Δελεβέγκος στο Kathimerini.gr.
Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη γραμμή εκκίνησης ένας σημαντικός αριθμός αντίστοιχων παρεμβάσεων των οποίων τα οφέλη εξακολουθούν να παραγνωρίζονται. Για παράδειγμα –προτού μετρηθεί από σχετική έρευνα– δύσκολα θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος ότι οι εφαρμογές στο κινητό (apps) με οδηγίες για την καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) μπορούν να αυξήσουν κατά 95.000 τον αριθμό των Ευρωπαίων που επιζούν, ύστερα από καρδιακή προσβολή, επειδή κάποιος περαστικός γνώριζε ΚΑΡΠΑ. Ακόμη δυσκολότερα θα μπορούσε να φανταστεί κάποιος ότι ένα app στο κινητό με οδηγίες καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης στηρίζεται στην πληροφορία που παρέχουν δωρεάν πανεπιστήμια ή κρατικά νοσοκομεία. Σε ανοιχτά δεδομένα, δηλαδή, τα οποία καθιστούν διαθέσιμα κυβερνητικοί φορείς και στα οποία στηρίζονται από εφαρμογές πλοήγησης GPS μέχρι πλατφόρμες υπολογισμού των δαπανών ενός δήμου. Μέσω ενός ακόμη έργου του Ταμείου Ανάκαμψης προωθείται η δημιουργία εφαρμογών για την κυκλοφορία στους δρόμους ή τον καιρό ανά περιφέρεια, που βασίζονται στη χρήση ανοικτών δεδομένων.
Σημαντική εξοικονόμηση κόστους και αύξηση των δημοσίων εσόδων υπόσχεται και το σύστημα της ηλεκτρονικής παρακολούθησης φορτίων που σχεδιάζει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Η online παρακολούθηση της μεταφοράς αγαθών εφαρμόστηκε στην Ουγγαρία και αύξησε τα φορολογικά έσοδα της χώρας κατά 1,7 δισ. ευρώ, περιορίζοντας τις απώλειες ΦΠΑ κατά 5%. Αναπόσπαστο κομμάτι του παζλ των έργων «νέας γενιάς» του Ταμείου Ανάκαμψης είναι και οι έξυπνες πόλεις, όπου η χρήση της τεχνολογίας επιτρέπει από την ενίσχυση της ασφάλειας σε ευαίσθητους χώρους, όπως τα σχολεία, μέχρι την αποτελεσματικότερη διαχείριση της κυκλοφορίας και των απορριμμάτων. Ποια είναι όμως τα σημαντικότερα σχεδιαζόμενα έργα, που έως έναν βαθμό παραπέμπουν σε ταινία επιστημονικής φαντασίας;
Επιθεώρηση με αισθητήρες και οπτικές ίνες
Πρόκειται για τεχνολογία που εφαρμόζεται ήδη σε αρκετές χώρες (π.χ. Σκωτία), καθιστώντας εφικτή την παρακολούθηση της κατάστασης των γεφυρών. Πώς είναι δυνατόν αυτό; Μέσω αισθητήρων οπτικών ινών (στηρίζονται, μεταξύ άλλων, στην ολική ανάκλαση φωτός) που πρόκειται να τοποθετηθούν σε 100 γέφυρες του σιδηροδρομικού δικτύου και 150 του οδικού δικτύου, ανά την Ελλάδα, θα παρακολουθείται σε πραγματικό χρόνο η απόκρισή τους στις μηχανικές καταπονήσεις. Με βάση την επεξεργασία των πληροφοριών που θα εκπέμπουν οι αισθητήρες, μέσω ειδικού αλγόριθμου θα υπολογίζεται η αντοχή των γεφυρών που είναι συνάρτηση των κινητών φορτίων και του αριθμού των επιτρεπόμενων ορίων διελεύσεων βαρέων οχημάτων. Τα δεδομένα αυτά θα είναι διαθέσιμα σε εξειδικευμένους μηχανικούς που θα είναι αρμόδιοι για τη βελτίωση του επιπέδου ασφάλειας των γεφυρών και την πρόληψη μελλοντικών ατυχημάτων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των γεφυρών της χώρας έχει κατασκευαστεί από το 1950 έως το 1989, οδεύοντας σήμερα προς το τέλος της θεωρητικής ζωής του. Για παράδειγμα, η Forth Road Bridge στη Σκωτία είναι εξοπλισμένη με αισθητήρες που καταγράφουν την ένταση του ανέμου, τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και την αντίδραση της γέφυρας όταν διέρχονται βαρέα οχήματα. Η επεξεργασία όλων αυτών των δεδομένων δημιουργεί αυτοματοποιημένες αναφορές στις οποίες στηρίζεται η λήψη μέτρων προληπτικής ή τακτικής συντήρησης. Η χρησιμότητα των αισθητήρων είναι ακόμη μεγαλύτερη στις κρεμαστές γέφυρες όπου, σύμφωνα με τους ειδικούς, πολλές φορές η κλασική επιθεώρηση ελέγχου δεν αρκεί για να φανερώσει ζημιές.
Δωρεάν συνεχής ροή πληροφοριών
Οι λιγότερο μυημένοι δύσκολα ίσως θα μπορούσαν να υποθέσουν ότι ο όρος ανοιχτά δεδομένα συνδέεται με εξοικονόμηση κόστους 1,7 δισ. ευρώ σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης (στοιχεία 2020). Πρόκειται για τη συνεχή ροή πληροφοριών που διαθέτουν δωρεάν σε κάθε ενδιαφερόμενο οι δημόσιοι φορείς, περιλαμβάνοντας, για παράδειγμα, δεδομένα για την κίνηση στους δρόμους, για τα σημεία όπου πραγματοποιούνται κατασκευαστικά έργα, για τον καιρό, αλλά και τις δημόσιες δαπάνες. Εάν ληφθεί υπόψη ότι, σε επίπεδο Ε.Ε., η κυκλοφοριακή συμφόρηση στους δρόμους έχει επίπτωση στο 1% του ΑΕΠ, γίνεται αντιληπτή η σημασία των ανοιχτών δεδομένων. Ως εκ τούτου, το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ενέταξε την πολιτική ανοικτών δεδομένων στη βίβλο ψηφιακού μετασχηματισμού και το έργο που έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπει τη δημιουργία, ανά περιφέρεια, εφαρμογών ανοικτών δεδομένων. Για παράδειγμα, η Περιφέρεια Αττικής διαθέτει, μέσω ειδικής πλατφόρμας, πληροφορίες για υποδομές, τις δαπάνες, τις μεταφορές και την υγεία (π.χ. λίστα αναμονής ιατρών για ειδίκευση). Η έννοια των ανοιχτών και σε επεξεργάσιμη μορφή δεδομένων είναι σχετικά πρόσφατη και χρονολογείται από το 2009, οπότε σταδιακά οι κρατικοί φορείς άρχισαν να διαθέτουν ελεύθερα ένα μεγάλο τμήμα του όγκου της πληροφορίας που παράγουν.
Δορυφόροι στην υπηρεσία των αγροτών
Με την πληροφορία να διαδραματίζει καίριο ρόλο (και) στην αγροτική παραγωγή, με την ευφυή γεωργία θα συλλέγονται δεδομένα για όλες τις παραμέτρους που επηρεάζουν την καλλιέργεια, όπως οι καιρικές συνθήκες, το νερό και το έδαφος. Ουσιαστικά από αέρος, μέσω drones και δορυφόρων και από το έδαφος, μέσω ειδικών αισθητήρων, θα παρέχεται πολύτιμη πληροφόρηση στους αγρότες για κάθε είδους παράγοντα που επηρεάζει την καλλιέργεια. Για τον σκοπό αυτό, τα περισσότερα από ένα έργα με αντικείμενο τον ψηφιακό μετασχηματισμό της γεωργίας που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης, προβλέπουν τη δημιουργία πανελλαδικής υποδομής 3.050 σταθμών συλλογής δεδομένων, την προμήθεια περίπου 50 drones και την ανάπτυξη 15 κέντρων υποστήριξης της υποδομής που πρόκειται να δημιουργηθεί. Η αξιοποίηση της πληροφορίας θα γίνεται μέσω ειδικής πλατφόρμας, στην οποία πρόσβαση θα έχουν εκτός από αγρότες, ερευνητικά κέντρα και περιφέρειες. Στόχος του έργου είναι να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα ευφυούς γεωργίας από την κεντρική πολιτεία. Δεν είναι τυχαίο ότι η αμερικανική κυβέρνηση Μπάιντεν πρόκειται να δαπανήσει 22 δισεκατομμύρια ευρώ για την υιοθέτηση έξυπνων πρακτικών στη γεωργική παραγωγή. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, startups έχουν αναπτύξει σειρά εφαρμογών με αντικείμενο τη γεωργία ακριβείας. Για παράδειγμα, ελληνική νεοφυής εταιρεία έχει δημιουργήσει αισθητήρες υψηλής τεχνολογίας που εποπτεύουν τις συνθήκες αποθήκευσης προϊόντων (σιτάρι, καλαμπόκι, ρύζι, αλεύρι κ.ά.), στέλνοντας μετρήσεις θερμοκρασίας, υγρασίας, οξυγόνου κ.ά., ώστε να αποφευχθεί αλλοίωση ή ποιοτική υποβάθμιση του προϊόντος.
Σύστημα παρατήρησης γης και αέρα
Στο εξωτερικό χρησιμοποιείται ο όρος satellite tasking για να αποδοθεί η διαδικασία του προγραμματισμού των δορυφορικών αποστολών παρατήρησης Γης, όπως αποκαλείται και το έργο που έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης. Ποιο είναι όμως ακριβώς το αντικείμενό του; Μέσω διεθνούς διαγωνισμού που αναμένεται να προκηρυχθεί το προσεχές διάστημα, η ελληνική πολιτεία θα προμηθευτεί ένα υψηλών προδιαγραφών ραντάρ που αναμένεται να τοποθετηθεί σε κάποιον ορεινό όγκο της ελληνικής επικράτειας. Το σύστημα αυτό θα διασφαλίζει την αποτελεσματικότερη εποπτεία του ελληνικού εναέριου χώρου, όπως και τη λήψη, σε πραγματικό χρόνο, δεδομένων απαραίτητων σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή παράνομης δραστηριότητας. Θα εντοπίζει, δηλαδή, κάθε είδους δραστηριότητα πάνω από το ελληνικό έδαφος, παρέχοντας δεδομένα παρατήρησης από διαφορετικούς αισθητήρες. Αυτή η πληροφορία θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από ερευνητές που μελετούν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε μια περιοχή, τον στρατό και την Πολιτική Προστασία σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών. Η λήψη δεδομένων σε πραγματικό χρόνο ή με μικρή χρονική υστέρηση έχει καταστεί εφικτή εξαιτίας του μεγάλου αριθμού δορυφόρων που έχουν τεθεί σε τροχιά. Προς την κατεύθυνση αυτή η Ελλάδα αναμένεται το προσεχές διάστημα να ξεκινήσει την υλοποίηση του εθνικού προγράμματος κατασκευής μικρών δορυφόρων που θα χρησιμοποιούνται, αρχικά, για την παροχή ασφαλών υπηρεσιών επικοινωνίας για φορείς της κυβέρνησης.
Ηλεκτρονική παρακολούθηση των φορτίων
Η online παρακολούθηση δια-κίνησης φορτίων, που προωθεί η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), εκτιμάται ότι θα έχει σοβαρά οφέλη για το Δημόσιο και τις επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, η Ουγγαρία, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), αύξησε τα φορολογικά έσοδα κατά 1,7 δισ. ευρώ και περιόρισε τις απώλειες ΦΠΑ κατά 5%, ήδη από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής ενός αντίστοιχου συστήματος. Οι διαμεταφορείς από τον Μεσαίωνα, όπως αναφέρει μελέτη της συμβουλευτικής εταιρείας Deloitte για λογαριασμό των πελατών τους (π.χ. ναυτιλιακές εταιρείες, οδικοί μεταφορείς), αναλαμβάνουν την οργάνωση, αποθήκευση και μεταφορά των εμπορευμάτων. Η παρακολούθηση και ο εντοπισμός τους, η προετοιμασία των απαραίτητων εγγράφων, όπως τα έντυπα δελτία αποστολής, η διαμεσολάβηση ανάμεσα στους εισαγωγείς – εξαγωγείς και τις μεταφορικές εταιρείες και ευρύτερα η διαχείριση του… χαρτοβασιλείου αποτελούν το αντικείμενο δραστηριότητας των διαμεταφορέων. Αυτή τη στιγμή η ΑΑΔΕ, όπως προβλέπει το έργο που εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης, δρομολογεί σε πρώτη φάση την ψηφιοποίηση του δελτίου αποστολής, προωθώντας και τη δημιουργία συστήματος ηλεκτρονικής παρακολούθησης αγαθών για τις οδικές εγχώριες μεταφορές. Η περιγραφή και ο κωδικός των προϊόντων, ο τόπος φόρτωσης και εκφόρτωσης, η ημερομηνία και ώρα έναρξης και λήξης της διακίνησης, όπως και το μέσο και ο σκοπός της μεταφοράς είναι ορισμένα από τα στοιχεία που θα καταχωρίζονται στη σχεδιαζόμενη πλατφόρμα ψηφιοποίησης των μεταφορών.
Εφαρμογές από… ταινίες φαντασίας
H αμερικανική ταινία Minority Report διαδραματίζεται σε μια φουτουριστική πόλη, στην Ουάσιγκτον του 2054, όπου η εγκληματικότητα είναι ανύπαρκτη, επειδή χάρη στην τεχνολογία κάθε είδους παραβατική ενέργεια προλαμβάνεται προτού εκδηλωθεί. Μπορεί τα ενταγμένα στο Ταμείο Ανάκαμψης έργα για τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό των ελληνικών αστικών κέντρων να μη σχετίζονται τόσο με τον εκμηδενισμό των εγκληματικών ενεργειών, όμως περιλαμβάνουν σειρά ψηφιακών εφαρμογών που θα παρέπεμπαν σε ταινία επιστημονικής φαντασίας. Ενδεικτικά, στον Δήμο Αθηναίων μέσω έξυπνων αισθητήρων θα καθίσταται εφικτό να παρακολουθείται ο βαθμός πληρότητας των κάδων στερεών αποβλήτων με στόχο ο στόλος των απορριμματοφόρων να χρησιμοποιείται στοχευμένα. Δρομολογείται και η δημιουργία ψηφιακού εποπτικού κέντρου επιχειρήσεων, που θα αντιμετωπίζει δραστικότερα συμβάντα που ενδεχομένως λαμβάνουν χώρα σε χώρους, όπως τα σχολεία. Αυτό θα καθίσταται εφικτό μέσω της λήψης πληροφορίας για το τι συμβαίνει μέσα από κάμερες, αισθητήρες κ.τ.λ. Στη Ρόδο σχεδιάζεται η δημιουργία συστήματος πυροπροστασίας με έξυπνες κάμερες και αισθητήρες, όπως κι ένας αριθμός ευφυών συστημάτων που θα διαχειρίζεται τις διαβάσεις πεζών, τις ενεργειακές ανάγκες των κτιρίων και την κυκλοφορία οχημάτων. Στο νησί του Ιπποκράτη προβλέπεται ακόμη η δημιουργία δικτύου αισθητήρων στα σχολεία για τον έλεγχο της ποιότητας του αέρα, των ρύπων και ενδεχόμενων ταλαντώσεων των κτιρίων.
