«Ανησυχία για το μέλλον της πατάτας Νάξου – Η έλλειψη υποδομών αποταμίευσης νερού οδηγεί σε απώλεια παραγωγής»
Για τις προκλήσεις της γεωργίας στις Κυκλάδες μίλησε ο Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ) κ. Μόσχος Κορασίδης, στην εφημερίδα «Κυκλαδική». Ο κ. Κορασίδης περιέγραψε την επιδεινούμενη κατάσταση λόγω της τριετούς ξηρασίας, που έχει πλήξει καλλιέργειες όπως την πατάτα της Νάξου, την ελαιοκαλλιέργεια και τα κηπευτικά. Η έλλειψη νερού ανέδειξε την απουσία επαρκών υποδομών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την καθυστέρηση στην κατασκευή του φράγματος Τσικαλαριού στη Νάξο.
Σύμφωνα με τον κ. Κορασίδη, η γεωργία αποτελεί κρίσιμο πυλώνα για την εικόνα και την οικονομία των Κυκλάδων, συνεισφέροντας στην τοπική γαστρονομία και στη διατήρηση του φυσικού τοπίου. Ωστόσο, οι αγρότες γίνονται ολοένα και λιγότεροι, ενώ οι μεμονωμένοι παραγωγοί στα μικρότερα νησιά, αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα δυσκολίες, καθώς δεν διαθέτουν την υποστήριξη συνεταιρισμών.
Ο κ. Κορασίδης τόνισε την ανάγκη για αναβάθμιση υποδομών αποταμίευσης νερού, βελτίωση των μεθόδων άρδευσης και στήριξη της τοπικής παραγωγής από τις επιχειρήσεις των νησιών.
Χαρακτήρισε απαραίτητη την επένδυση σε μικρές και οικονομικές λύσεις αποταμίευσης βρόχινου νερού, το οποίο είναι πιο κατάλληλο για καλλιέργειες. Αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη εξοικονόμησης υδάτινων πόρων, ειδικά κατά την τουριστική περίοδο, όπου η κατανάλωση αυξάνεται.
Ως παράδειγμα, ανέφερε την πατάτα της Νάξου, ένα ΠΟΠ προϊόν που συμβάλλει σημαντικά στην οικονομία του νησιού, αλλά αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα λόγω της έλλειψης νερού. Ανάλογα προβλήματα παρατηρούνται και στην ελαιοκαλλιέργεια, με ξερά δέντρα και μειωμένη συγκομιδή.
Τέλος, ο κ. Κορασίδης υπογράμμισε ότι το νερό πρέπει να καταστεί προτεραιότητα, καθώς η βιωσιμότητα της τοπικής κοινωνίας εξαρτάται από την επάρκεια και την ορθολογική διαχείρισή του.
Του Λάμπρου Δεμερτζή
κ. Κορασίδη μπορείτε να κάνετε μια εκτίμηση σχετικά με την κατάσταση των καλλιεργειών στα νησιά μας; Ειδικά, έχετε επισημάνει τον κίνδυνο για την πατάτα της Νάξου, ένα προϊόν ΠΟΠ, με τους αγρότες να βρίσκονται, όπως φαίνεται, σε απόγνωση. Ποια είναι η εικόνα που έχετε;
Η εικόνα δεν είναι καθόλου καλή. Δεν αφορά μόνο την πατάτα, αλλά και άλλες καλλιέργειες στα νησιά, όπως την ελαιοκαλλιέργεια, την αμυγδαλιά και τα κηπευτικά. Η κατάσταση είναι δύσκολη καθώς βρισκόμαστε στην τρίτη συνεχόμενη χρονιά ξηρασίας στις Κυκλάδες, με ελάχιστες βροχοπτώσεις. Αυτή η έλλειψη νερού ανέδειξε σοβαρές ελλείψεις στις υποδομές για την αποθήκευση υδάτινων πόρων.
Στη Νάξο, η πατάτα αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα λόγω έλλειψης ταμιευτήρα νερού, ένα έργο το οποίο, παρά τις εξαγγελίες, δεν έχει υλοποιηθεί. Με τις λιγοστές βροχοπτώσεις, το νερό που αντλούμε από τον υδροφόρο ορίζοντα μειώνεται κάθε χρόνο. Τελικά, φτάνουμε σε σημείο όπου το νερό δεν επαρκεί καθόλου.
To ίδιο συμβαίνει και με την ελαιοκαλλιέργεια όπως και με άλλες καλλιέργειες κηπευτικών. Σε νησιά των Κυκλάδων που έχουν πολύ μικρές κοιλάδες, όπως η Τζιά, η Άνδρος κλπ, η υπεράντληση νερού, συχνά για τουριστικές ανάγκες, δημιουργεί μεγάλη σπατάλη και επιπλέον πίεση. Είναι αδιανόητο πισίνες να καταναλώνουν νερό όσο μία ομβροδεξαμενή που εξυπηρετεί μια οικογένεια στις Κυκλάδες για ολόκληρο τον χρόνο.
Η σπατάλη νερού και η ακατάλληλη διαχείριση έχουν υποβαθμίσει τους υδάτινους πόρους. Έτσι λοιπόν, ακόμη και το λίγο νερό που απομένει και που αντλούν οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι, δεν είναι κατάλληλο για καλλιέργεια. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει σοβαρά τους αγρότες, ενώ την ίδια στιγμή θα ήθελα να τονίσω είναι ότι η γεωργία είναι κρίσιμος παράγοντας για το τουριστικό προϊόν των Κυκλάδων.
Η γεωργία συνδέεται με την εικόνα των Κυκλάδων;
Η γεωργία συνδέεται άμεσα με την εικόνα των Κυκλάδων. Για παράδειγμα, η Σαντορίνη, το πιο γνωστό τοπίο των Κυκλάδων, χωρίς τους αμπελώνες της, θα ήταν ένα ελλειμματικό τοπίο.
Ομοίως, στην ορεινή Νάξο, την Πάρο και τους κάμπους της, όλο το πράσινο που έχουν το έχουν χάρη στους γεωργούς. Το ίδιο ισχύει και για την Άνδρο, την Κέα κλπ.
Οι τοπικές επιχειρήσεις, οι επαγγελματίες των νησιών θα πρέπει να δείχνουν προτίμηση στα προϊόντα που παράγουν οι γεωργοί και να προσφέρονται στους τουρίστες και τους επισκέπτες. Η γαστρονομία είναι βασικό στοιχείο του κυκλαδικού πολιτισμού, πλούσιο σε παραδόσεις και γεύσεις, από τυριά, κρέας – και τον τρόπο που το μαγειρεύουν-, από λαχανικά μέχρι τουρσιά.
Ωστόσο, οι γεωργοί γίνονται όλο και λιγότεροι και χρειάζονται υποστήριξη:
Αφενός από την Πολιτεία καθώς πρέπει να βρεθεί ένας αποτελεσματικός τρόπος για την αποθήκευση του νερού. Είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι μέθοδοι αποταμίευσης, ώστε οι λιγοστοί αγρότες να μπορέσουν να διατηρήσουν τη δραστηριότητά τους.
Παράλληλα, πρέπει να βελτιωθούν οι πρακτικές άρδευσης, παρέχοντας στους αγρότες τα μέσα για την εφαρμογή στάγδην άρδευσης, που είναι πιο αποδοτική και οικονομική.
Αφετέρου, από την τοπική κοινωνία καθώς είναι σημαντικό να καταναλώνονται τα τοπικά προϊόντα που παράγουν οι αγρότες, από τις τοπικές επιχειρήσεις των νησιών. Η υποστήριξη αυτή όχι μόνο βοηθά τους αγρότες, αλλά ενισχύει και την τοπική οικονομία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα νησιά συντηρούνται τον χειμώνα από τους μόνιμους κατοίκους τους και όχι από τους εποχιακούς επισκέπτες της τουριστικής περιόδου, οι οποίοι είναι ευπρόσδεκτοι, βοηθάνε την ανάπτυξη των νησιών, ενισχύουν τους επιχειρηματίες, όμως μετά τη λήξη της τουριστικής περιόδου, η γεωργία παραμένει βασικός πυλώνας της τοπικής ζωής και απαιτεί στήριξη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πατάτα της Νάξου, ένα προϊόν μοναδικό που συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομία του νησιού. Παρά την αξία της, η καλλιέργειά της αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα λόγω έλλειψης νερού. Η πατάτα Νάξου δεν μπορεί να καλλιεργηθεί χωρίς άρδευση, σε αντίθεση με άλλες καλλιέργειες, όπως το κριθάρι για παράδειγμα. Χρειάζεται άρδευση τόσο κατά την ανοιξιάτικη καλλιέργεια πριν από τη συγκομιδή όσο και στη δεύτερη φθινοπωρινή καλλιέργεια.
Φέτος, η φθινοπωρινή καλλιέργεια της πατάτας Νάξου αντιμετωπίζει πρόβλημα. Παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι ελαιοκαλλιέργειες, με πολλά δέντρα να ξεραίνονται και τη συγκομιδή να καθίσταται αδύνατη.
Το νερό, επομένως, πρέπει να αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για τα μικρά νησιά των Κυκλάδων. Χωρίς τη διαχείριση και εξοικονόμησή του, η τοπική κοινωνία δεν μπορεί να επιβιώσει. Παράλληλα, είναι απαραίτητο να υπάρξει συνειδητή χρήση του νερού, ειδικά κατά την τουριστική περίοδο.
Ποια είναι η κατάσταση στα μικρότερα νησιά, όπως η Κύθνος και η Αμοργός, όπου οι αγρότες δεν ανήκουν σε συνεταιρισμούς;
Οι μικροί, μεμονωμένοι αγρότες είναι σε δυσκολότερη θέση. Στη Νάξο ή την Πάρο ή και στην Άνδρο, οι συνεταιρισμένοι αγρότες έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να διαχειριστούν τον κίνδυνο. Οι περισσότεροι διαχειρίζονται τον κίνδυνο και την απώλεια μαζί. Όμως, οι μεμονωμένοι δεν τυγχάνουν στήριξης.
Για την πατάτα της Νάξου, επειδή είναι σημαντική η ποσότητα, μπήκαμε μπροστά ως ΕΘΕΑΣ και ζητήσαμε μέτρα στήριξης για αυτό το ΠΟΠ προϊόν ώστε να στηριχτούν οι παραγωγοί και να συνεχίσουν να παράγουν.
Αντίστοιχα, το κράτος, οι δημοτικές αρχές και η περιφέρεια πρέπει να στηρίξουν και τους μεμονωμένους αγρότες.
Οι πρόσφατες βροχές είναι λύση για το πρόβλημα;
Αποτελούν μια προσωρινή λύση και μας βοηθά να αποφύγουμε το μοιραίο, δηλαδή να χάσουμε τις καλλιέργειες. Πρέπει να επενδύσουμε στην αποταμίευση νερού, κυρίως βρόχινου, που είναι η οικονομικότερη και καθαρότερη λύση.
Άρα λοιπόν, τα μικρά έργα αποταμίευσης νερού με φθηνό τρόπο πρέπει να γίνουν προτεραιότητα . Για παράδειγμα, στη Νάξο, ένα έργο ταμιευτήρα που θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί εδώ και χρόνια, παραμένει σε εκκρεμότητα. Το πρόβλημα είναι εμφανές: η έλλειψη υποδομών οδηγεί σε απώλεια παραγωγής και αυτό φάνηκε με την πτωτική η παραγωγή της πατάτας Νάξου, δημιουργώντας έντονη ανησυχία για το μέλλον της πατάτας Νάξου στην αγορά.
Το νερό πρέπει να γίνει προτεραιότητα για τις Κυκλάδες. Χωρίς αυτό, η τοπική κοινωνία δεν μπορεί να επιβιώσει. Είναι απαραίτητη η εξοικονόμηση, τόσο για την ενίσχυση της γεωργίας όσο και για τη βιωσιμότητα του τουρισμού.
