Πολλή ώρα απασχόλησε στην τελευταία συνεδρίαση της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Νοτίου Αιγαίου το στεγαστικό θέμα στα νησιά των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου. Μάλιστα διαβάστηκε και η απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου που ελήφθη πρόσφατα. Για το θέμα, τοποθετήθηκε και ο περιφερειάρχης, Γιώργος Χατζημάρκος, ο οποίος επεσήμανε: «Το πρόβλημα τείνει να γίνει ανεξέλεγκτο. Έχει γίνει ενδογενής κίνδυνος και απαιτούνται λύσεις με πολύ σοβαρές αποφάσεις. Η συγκυρία είναι ότι τώρα εκπονούνται πολεοδομικά σχέδια στα νησιά. Συνεπώς, είναι ευκαιρία να βρεθούν λύσεις. Δεν έχουμε πολύ χρόνο για διαβούλευση. Σε λίγο ούτε τα παιδιά μας δεν θα βρίσκουν στέγη! Πρέπει το θέμα, να δεθεί, δυνατά και θεσμικά».
Το ζήτημα φάνηκε κατά την συζήτηση ότι έχει τεράστιες διαστάσεις στα νησιά αφού απασχολεί τους δημάρχους τόσο από τις Κυκλάδες όσο και από τα Δωδεκάνησα, οι οποίοι εξέφρασαν τους προβληματισμούς τους. Ειδικά στις Κυκλάδες, το πρόβλημα γίνεται ολοένα και πιο έντονο, καθώς κάθε χρόνο όλο και περισσότεροι, εκπαιδευτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι αδυνατούν να βρουν μια αξιοπρεπή στέγη προκειμένου να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στα νησιά.
Ο κ. Χατζημάρκος ήταν εισηγητής σε δύο θέματα της ημερήσιας διάταξης, την Ενημέρωση – Συζήτηση για το νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, για την προγραμματική περίοδο 2021 – 2027, καθώς και για την Συζήτηση επί των προτάσεων του Περιφερειακού Συμβουλίου για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος στα νησιά των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου.
Ειδικότερα για το ΕΣΠΑ, αναφέρθηκε κατ’ αρχήν στον απολογισμό του τρέχοντος ΠΕΠ που οδεύει προς τη λήξη του και που, το Νότιο Αιγαίο, χάρη, κυρίως, στη αποδοτική συνεργασία Περιφέρειας και Δήμων, κατόρθωσε να έχει σήμερα απορρόφηση πόρων της τάξης του 105%, ενώ για τρίτη συνεχή χρονιά, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, είναι η πρώτη σε απορροφήσεις μεταξύ όλων των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της χώρας. Μεταξύ των άλλων, ο Περιφερειάρχης ανέφερε:
«Πριν μπούμε στο ΕΣΠΑ ’21-’27 που ξεκινά σύντομα, πρέπει να κάνουμε τον απολογισμό του ΕΣΠΑ 14-20. Σε αυτό λοιπόν, σήμερα έχουμε απορρόφηση 105% ! Και αυτό είναι αποτέλεσμα ομαδικής δουλειάς, συλλογικού αγώνα. Η συνεργασία, κυρίως, της Περιφέρειας με τους Δήμους οδήγησε σε αυτό το υπέροχο αποτέλεσμα που αποδεικνύει ότι αξιοποιήθηκε το σύνολο των πόρων και ότι αυτή η περιοχή της Ελλάδας δεν τρέχει τελευταία στιγμή να καλύψει κενά ή χαμένο έδαφος. Σε αυτό συνεισέφεραν όλοι, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο, αλλά αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι απολαμβάνουμε τη συνισταμένη των δυνάμεων. Πανηγυρίστε το αποτέλεσμα αυτό γιατί είναι η απόδειξη της δουλειάς που έγινε σε όλα τα νησιά και είναι η απάντηση στις δυνάμεις που με βάση τις δικές τους σκοπιμότητες προσπαθούν να “γκριζάρουν” τον τόπο μας».
Όσον αφορά το νέο ΠΕΠ, στο πλαίσιο υλοποίησης του ΕΣΠΑ 2021 – 2027, ο Περιφερειάρχης αναφέρθηκε στην έναρξη του Προγράμματος, που θα γίνει με την πανηγυρική συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης, στις 21 Οκτωβρίου, στη Ρόδο:
«Στο ΕΣΠΑ 21-27, μπαίνουμε επίσης αισιόδοξα αφού βγάλαμε επιτέλους την θηλιά του Στόχου 1, διπλασιάζοντας πόρους και ευκαιρίες για τα νησιά μας. Ανοίγουμε στις 21 Οκτωβρίου, με πανηγυρική συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης στη Ρόδο, το ΕΣΠΑ ’21-’27 και τον Νοέμβριο θα βγάλουμε τις πρώτες προσκλήσεις στον “αέρα”», ανέφερε.
Το νέο ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου 2021 – 2027, παρουσίασε ο Αντώνης Βουτσίνος, Προϊστάμενος Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, ό οποίος συμμετείχε στη συνεδρίαση της ΠΕΔ.
Δεδομένης της χρονικής στιγμής κατά την οποία πραγματοποιήθηκε η συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΠΕΔ, ο Περιφερειάρχης έδωσε απολογιστική χροιά στις αναφορές του στην περίοδο που προηγήθηκε, στις μεγάλες προκλήσεις και τις μεγάλες νίκες που έφερε το Νότιο Αιγαίο, μέσα από τη συνεργασία της αυτοδιοίκησης και των φορέων του, τόσο στον Τουρισμό , όσο και στην Απογραφή του πληθυσμού, τομείς όπου αναδείχθηκε πρωταθλητής, εν συγκρίσει με τις υπόλοιπες Περιφέρειες της χώρας.
«Σήμερα, σε αυτή την αίθουσα συνεδριάζει μια πολύ ισχυρή ομάδα. Μια ομάδα που έφερε αποτελέσματα μετρήσιμα και αντικειμενικά και όχι θολά και υποκειμενικά. Μια ομάδα που κατάφερε, στην πιο δύσκολη περίοδο της σύγχρονης ιστορίας, τις μεγαλύτερες, αντίστοιχα, νίκες που καθορίζουν την ποιότητα της ζωής, αυτής που οδήγησε και στην αύξηση του πληθυσμού. Όλοι μιλούν για ρεκόρ στον τουρισμό, όμως το μεγαλύτερο ρεκόρ ήρθε από την απογραφή. Το γεγονός ότι 12 από τις 13 Περιφέρειες της χώρας έχουν πτώση στον πληθυσμό τους και μόνο μία από τις 13 Περιφέρειες έχει αύξηση πληθυσμού, κάτι πολύ σημαντικό λέει αυτό, αφού η αύξηση πληθυσμού είναι ο βασικός δείκτης ευημερίας» ανέφερε.
Όσον αφορά το μείζον πρόβλημα του στεγαστικού, καθώς εδώ και αρκετά χρόνια σε πολλά νησιά της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου υπάρχει πρόβλημα στην εξεύρεση στέγης για το ανθρώπινο δυναμικό που μετακινείται από την ενδοχώρα στα νησιά προκειμένου να στελεχώσει υποδομές του δημόσιου αλλά και του ιδιωτικού τομέα, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΕΔ ομόφωνα ενέκρινε την πρόταση της Περιφέρειας, που με πρωτοβουλία του Γιώργου Χατζημάρκου ήρθε στο Περιφερειακό Συμβούλιο τον περασμένο Ιούλιο, με σκοπό να αποτελέσει τη βάση ενός ευρύτατου διαλόγου με την ΠΕΔ και τους λοιπούς φορείς, ώστε να λάβει την τελική της μορφή που θα υποβληθεί στην κυβέρνηση.
Εισηγούμενος στο θέμα στην ΠΕΔ ο Περιφερειάρχης, δήλωσε επίσης:
«Το θέμα της έλλειψης στέγης στα νησιά, εξελίχθηκε ήδη ως η μεγαλύτερη απειλή, εξ αυτών που δεν πηγάζει από εξωγενείς παράγοντες, για αυτά. Καταθέσαμε στον δημόσιο διάλογο πρόταση συγκεκριμένη και φυσικά η έκφραση γνώμης και έκδοση απόφασης από την ΠΕΔ είναι καθοριστική για εμάς. Δεν συμβιβαζόμαστε με τον λαϊκισμό, βγαίνουμε μπροστά και με θάρρος σχεδιάζουμε τις λύσεις που τα νησιά μας έχουν ανάγκη».
Η πρόταση της Περιφέρειας που ομόφωνα υιοθέτησε και η ΠΕΔ, κινείται σε δύο άξονες: Στη θεσμοθέτηση ειδικής κατηγορίας χρήσης γης, και συγκεκριμένα “αμιγούς κατοικίας”, η οποία θα εφαρμόζεται σε ζώνες που θα χωροθετούνται κατά προτίμηση στην νησιωτική ενδοχώρα, έτσι ώστε να δίδεται η δυνατότητα πολεοδόμησής τους με αυξημένο συντελεστή δόμησης ώστε να απορροφηθεί η εξαιρετικά πιεστική ζήτηση για στέγη.
Αναλυτικότερα:
Στόχος της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου είναι να αντιμετωπισθεί το αυξημένο στεγαστικό πρόβλημα στα νησιά μέσα από ειδικές ρυθμίσεις που δεν έρχονται σε αντίθεση με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο αλλά το εμπλουτίζουν εναρμονίζοντάς το με την αναγκαιότητα εξυπηρέτησης των ιδιαίτερων αναγκών που υπάρχουν στις νησιωτικές περιοχές, έτσι ώστε πραγματικά να εξυπηρετείται η αρχή της «βιώσιμης ανάπτυξης» και της «οικονομικής και κοινωνικής συνοχής».
Προς την εξυπηρέτηση του στόχου αυτού απαιτούνται ειδικές δράσεις που σε επίπεδο χωρικών ρυθμίσεων εμπλουτίζουν το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο και το προσαρμόζουν στη νησιωτική ιδιαιτερότητα.
Ως τέτοιες ρυθμίσεις ενδεικτικά αναφέρουμε τη θεσμοθέτηση ειδικής κατηγορίας χρήσεων γης με κύρια χρήση την κατοικία η οποία θα εφαρμόζεται σε ζώνες που θα χωροθετούνται κατά προτίμηση στην νησιωτική ενδοχώρα έτσι ώστε να δίδεται η δυνατότητα πολεοδόμησής τους με αυξημένο συντελεστή δόμησης και με σύντομες διαδικασίες.
Στη συνέχεια, μέσα από την κατάλληλη παροχή οικονομικών και θεσμικών κινήτρων, η στεγαστική υποδομή που θα δημιουργηθεί με χρηματοδότηση είτε από τον ιδιωτικό είτε από το δημόσιο τομέα ή τη συνέργειά τους, να διατίθεται κατά προτεραιότητα σε επιστημονικό, υπαλληλικό ή άλλο προσωπικό που μετακινείται από την ηπειρωτική χώρα για εξυπηρετήσει τις αυξημένες ανάγκες των νησιών και να αποτελέσει κίνητρο για εγκατάστασή του στα νησιά.
Προϋπόθεση επιτυχίας της πρότασης αυτής είναι η σύντμηση των χρόνων υλοποίησής της. Γι΄αυτό θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα θεσμοθέτησης κατ’ εξαίρεση διαδικασιών (τύπου «τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου») ή ένταξης της όλης προβληματικής που παραπάνω αναπτύχθηκε στα υπό ανάθεση Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια ή ακόμα στις ρυθμίσεις του αρθ. 8 του Ν. 4759/2020.
Σε κάθε περίπτωση, η πολιτεία οφείλει να λάβει υπ’ όψη όλες τις παραμέτρους που να εξυπηρετούν τις ως άνω στοχεύσεις και να θεσπίσει το αντίστοιχο πλαίσιο, ενσωματώνοντας παράλληλα τις αντίστοιχες πρόνοιες και στο υπό θεσμοθέτηση Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο ως υπερκείμενο επίπεδο σχεδιασμού.
