«Φρένο» στη χωροθέτηση νέων αιολικών μονάδων στον νησιωτικό χώρο, κυρίως του Νοτίου Αιγαίου, καθώς και στη διάχυση των έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) σε κάθε σπιθαμή της ελληνικής γης σχεδιάζει να βάλει η κυβέρνηση. Ειδικότερα, οι βασικές κατευθύνσεις που έχει δώσει το Μαξίμου στο ενεργειακό επιτελείο της κυβέρνησης για την αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου (ΕΧΠ) για τις ΑΠΕ είναι τρεις.
Η πρώτη αφορά τον αποκλεισμό των αιολικών πάρκων, κυρίως από τα νησιά των Κυκλάδων (ενδεχομένως και των Δωδεκανήσων), με εξαίρεση πιθανώς τα μεγαλύτερα από αυτά όπως είναι π.χ. η Ρόδος. Η δεύτερη περιλαμβάνει την απαγόρευση εγκατάστασης μονάδων παραγωγής πράσινης ενέργειας στα… απάτητα βουνά της χώρας. Επίσης, «προτείνεται» η υιοθέτηση της αρχής του «συμπαγούς» σχεδιασμού του χώρου, δηλαδή η αποφυγή εξάπλωσης σταθμών ΑΠΕ σε όλη την επικράτεια.
Ήδη στο σχέδιο Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) το οποίο έχει υποβληθεί από τους μελετητές στα μέλη της Επιτελικής Επιτροπής Συντονισμού και Παρακολούθησης ΕΧΠ του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) διαφαίνονται οι συγκεκριμένες κατευθύνσεις, παρότι δεν είναι το τελικό. «Το επόμενο διάστημα, τα μέλη της Επιτροπής θα υποβάλουν τις ενστάσεις τους επί του σχεδίου, βάσει και των κατευθύνσεων που έχουν τεθεί και στη συνέχεια η πολιτική ηγεσία θα βάλει τις τελευταίες πινελιές πριν το υπογράψει, μια διαδικασία που μπορεί να ολοκληρωθεί εντός του πρώτου τετραμήνου του 2023» αναφέρει στο «Βήμα» παράγοντας του ΥΠΕΝ.
Σύμφωνα με την πρόταση των μελετητών, οι κατευθύνσεις που δίνονται ανά περιοχή στη νησιωτική χώρα για την εγκατάσταση έργων ΑΠΕ διαφοροποιούνται. Έτσι, ενώ στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων αναφέρονται συγκεκριμένες περιοχές που ενδείκνυνται για τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων ΑΠΕ στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές της ενδοχώρας των μεγάλων νησιών, στις Περιφέρειες Νοτίου και Βορείου Αιγαίου προτείνεται κυρίως η ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων στον θαλάσσιο χώρο και η αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων.
Για χερσαίες ΑΠΕ, συνιστάται μόνο η δημιουργία μιας Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων (ΠΟΑΠΔ) σε κάποιο μεγάλο νησί σε καθεμία από τις δύο Περιφέρειες Νοτίου και Βορείου Αιγαίου, με εφαρμογή ειδικών προδιαγραφών και περιβαλλοντικών περιορισμών χωροθέτησης και κλίμακας των μονάδων για τη διαφύλαξη του νησιωτικού τοπίου.
Ο «αποκλεισμός» νέων έργων ΑΠΕ, ειδικά από τις Κυκλάδες, σύμφωνα με πληροφορίες, αποτυπώνεται και στο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, το οποίο έχει υποβληθεί στο ΥΠΕΝ και αναμένεται να υπογραφεί σύντομα από τον υπουργό.
Ο λόγος που οι νησιωτικές περιοχές, όπως και οι παράκτιες, μπαίνουν σε επιτήρηση είναι κυρίως για να αποφευχθούν οπτικές οχλήσεις – «δυσμενείς οπτικές επιπτώσεις», όπως αναφέρουν οι μελετητές του ΕΧΠ για τις ΑΠΕ – αλλά και περιβαλλοντικές. Παράλληλα, για να οριστούν οι περιοχές αποκλεισμού λαμβάνονται υπόψη εθνικές στρατηγικές για τις περιοχές που σχετίζονται με την προστασία του τοπίου, εθνικά πάρκα και Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO κ.λπ.
Απώτερος σκοπός να καμφθούν οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών.
Ο νέος σχεδιασμός δεν θα επηρεάσει τα υφιστάμενα έργα ή όσα υλοποιηθούν το επόμενο διάστημα. Σήμερα βρίσκονται σε λειτουργία στις Κυκλάδες 40 MW αιολικών και 8,5 MW φωτοβολταϊκών, ενώ έργα 16 MW έχουν αιτηθεί όρους σύνδεσης με το δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ. Συνολικά, σε ολόκληρη την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου η ισχύς των αιολικών πάρκων φτάνει τα 94 MW.
Γενικότερα, για την ανάπτυξη των ΑΠΕ κρίνεται σκόπιμο να καθοριστεί φέρουσα ικανότητα, με βάση τα νέα δεδομένα για το αιολικό δυναμικό, το επενδυτικό ενδιαφέρον που προκύπτει από τα στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) αλλά και τον μακροπρόθεσμο εθνικό στόχο. Ο στόχος που αναμένεται να τεθεί στο υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για την εγκατάσταση ΑΠΕ έως το 2030 είναι τα 30 GW, όπως έχουν επισήμως ανακοινώσει κυβερνητικοί παράγοντες.
Σήμερα στην Ελλάδα βρίσκονται σε λειτουργία 10 GW σταθμών ΑΠΕ ενώ 12 GW έχουν εξασφαλισμένους όρους σύνδεσης στο δίκτυο, ήτοι 22 GW. Έως το 2026 το ΥΠΕΝ εκτιμά ότι θα έχουν εγκατασταθεί συνολικά 20 GW.
Αντί για τις χερσαίες ΑΠΕ, το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο προωθεί στις νησιωτικές περιοχές τα θαλάσσια αιολικά πάρκα. Στις προτάσεις εξειδίκευσης των κατευθύνσεων ανά Περιφέρεια προτείνει θαλάσσια πάρκα στις Περιφέρεια Νοτίου και Βορείου Αιγαίου, στην Κρήτη καθώς και στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων. Στην τελευταία η ανάπτυξή τους προτείνεται να προωθηθεί κατά προτεραιότητα στην περιφερειακή ενότητα Κέρκυρας και συγκεκριμένα στη θαλάσσια ζώνη μεταξύ των Διαπόντιων Νησιών, λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους που σχετίζονται με τη ναυσιπλοΐα και τις τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές.
Γενικότερα, στον υπεράκτιο θαλάσσιο χώρο θα επιτρέπεται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων σε όλες τις θαλάσσιες περιοχές της χώρας που διαθέτουν τις προϋποθέσεις εκμετάλλευσης, εφόσον αυτές δεν εντάσσονται σε ιδιαίτερο θεσμικό καθεστώς ρητής απαγόρευσης εγκατάστασης ή δεν αποτελούν ζώνη αποκλεισμού, όπως θεσμοθετημένα θαλάσσια ή υποθαλάσσια πάρκα ή βεβαιωμένες γραμμές επιβατικής ναυσιπλοΐας. Για τη χωροθέτησή τους πρέπει να εξασφαλίζεται η διασύνδεσή τους με το δίκτυο.
Η εγκατάσταση ανεμογεννητριών θα απαγορεύεται σε απόσταση μικρότερη των 1.500 μέτρων από ακτές, σε κλειστούς κόλπους με εύρος ανοίγματος 1.500 μέτρα, σε απόσταση μικρότερη των 500 μέτρων από μονάδες υδατοκαλλιεργειών κ.λπ. Στους στόχους της κυβέρνησης είναι το πρώτο υπεράκτιο αιολικό πάρκο να μπει στην… πρίζα εντός της δεκαετίας.
Σύμφωνα με το σχέδιο ΚΥΑ του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, οι αιολικές εγκαταστάσεις θα απαγορεύονται εντός «Περιοχών Ανευ Δρόμων». Ήδη έξι βουνά έχουν χαρακτηριστεί ως ΠΑΔ με υπουργικές αποφάσεις βάσει των οποίων απαγορεύονται έργα σε υψόμετρο 0-2.453 μέτρων στα Λευκά Όρη Κρήτης, 0-1.611 μ. στο Σάος Σαμοθράκης, 782-2.637 μ. στον Σμόλικα, 460-2.497 μ. στην Τύμφη Ηπείρου, 432-2.407 μ. στον Ταΰγετο Πελοποννήσου και 598-2.038 μ. στο όρος Χατζή Θεσσαλίας.
Το επόμενο διάστημα αναμένονται άλλες έξι αποφάσεις για το Φαλακρό Όρος Δράμας, το όρος Κόχυλας Σκύρου, τον Ερύμανθο Αχαΐας, το Μαίναλο Αρκαδίας, τον Πάρνωνα σε Αρκαδία και Λακωνία και το όρος Δίκτη Λασιθίου. Παράλληλα, στελέχη του ΥΠΕΝ συλλέγουν στοιχεία για τις υφιστάμενες άδειες έργων ΑΠΕ στα βουνά της χώρας, προκειμένου να εξεταστεί η ένταξή τους στην «ομπρέλα» των «Απάτητων Βουνών». Και αυτό διότι όσες άδειες ΑΠΕ έχουν εκδοθεί για τις συγκεκριμένες περιοχές θα ανακαλούνται.
Πέρα από τους περιορισμούς στα νησιά και στα βουνά, το ΥΠΕΝ σχεδιάζει να βάλει φρένο και στη διάχυση των έργων ΑΠΕ ανά τη χώρα. Όπως επισημαίνει πηγή του ΥΠΕΝ, ο μεγάλος πονοκέφαλος των μελών της Επιτελικής Επιτροπής είναι να συγκεντρωθεί, κατά το δυνατόν, η ανάπτυξη έργων στις περιοχές όπου ήδη βρίσκονται χωροθετημένες ΑΠΕ, όπως είναι οι περιοχές Έβρου, Ροδόπης, Νότιας Εύβοιας, Αιτωλοακαρνανίας, Λακωνίας, Αρκαδίας κ.λπ. Ωστόσο, η συγκεκριμένη κατεύθυνση θα βρει απέναντι τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και περιβαλλοντικές οργανώσεις που υποστηρίζουν ότι η υπερσυγκέντρωση έργων ΑΠΕ οδηγεί σε υποβάθμιση της βιοποικιλότητας.
