Τα ασφαλιστικό κυριαρχεί την τελευταία περίοδο στο δημόσιο διάλογο με κεντρικό θέμα εάν θα μειωθούν ή όχι οι συντάξεις από 1/1/2019.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η εξέλιξη που θα έχουμε στις συντάξεις τους αμέσως επόμενους μήνες , θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό το χρόνο διεξαγωγής των εκλογών , αλλά και το αποτέλεσμα. Είναι κοντά στην πραγματικότητα αυτή η εκτίμηση .
Το μέτρο που έχει ψηφιστεί από την Κυβέρνηση με το νόμους 4387/2016 και 4472/2017 είναι ιδιαίτερα βαρύ και η εφαρμογή του θα πλήξει 1.350.000 παλαιούς συνταξιούχους , οι οποίοι είχαν συνταξιοδοτηθεί με το προηγούμενο του νόμου 4387/2016 καθεστώς .
Οι μειώσεις για τους περισσότερους ανέρχονται στο 18% για κύριες και επικουρικές συντάξεις . Είναι επομένως προφανές ότι το πολιτικό κόστος για την Κυβέρνηση θα είναι μεγάλο και θα αποτυπωθεί στις επερχόμενες εκλογές , όποτε και αν αυτές διεξαχθούν. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Κυβέρνηση έχει επιδοθεί τελευταία σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί η εφαρμογή των νέων μειώσεων των συντάξεων από 1/1/2019. Δεν υπάρχει κανένας που να μη θέλει μια θετική εξέλιξη στην κατεύθυνση αυτή και πολύ περισσότερο οι ίδιοι οι συνταξιούχοι.Ωστόσο γεννώνται ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα.
Ερωτήματα τα οποία αφορούν του Κυβερνητικούς χειρισμούς , αλλά και τη γενικότερη κατάσταση του ασφαλιστικού μας συστήματος.
Ερώτημα 1ο
Γιατί η Κυβέρνηση δεν διαπραγματεύτηκε τότε δηλαδή το 2015 για να αποτραπούν οι μεγάλες μειώσεις στις συντάξεις οι οποίες επήλθαν αμέσως μετά και θα ολοκληρωθούν το 2019;
Η απάντηση είναι ότι οι χειρισμοί, τουλάχιστον στο θέμα αυτό, ήταν ιδιαίτερα προβληματικοί. Οι κυβερνώσες παρατάξεις οι οποίες ως αντιπολίτευση είχαν καταγγείλει στο σύνολό του το νομοθετικό πλαίσιο των προηγούμενων Κυβερνήσεων , αρνήθηκαν να το εφαρμόσουν από το 2015 και μετά και κυρίως το νόμο 3863/2010 του οποίου η εφαρμογή ξεκινούσε σε ότι αφορά τη νέα δομή των συντάξεων από 1/1/2015. Έτσι έδωσαν την ευκαιρία στους «θεσμούς» να επαναφέρουν το θέμα του ασφαλιστικού από μηδενική βάση.
Το αποτέλεσμα ήταν να επαναφέρουν μαζί και όλες τις θέσεις τους για ακραίες περικοπές οι οποίες είχαν αποτραπεί στις διαπραγματεύσεις μέχρι το τέλος του 2014. Όλες αυτές οι απαιτήσεις των εταίρων έγιναν αποδεκτές από την Κυβέρνηση, μέσα σε ένα περιβάλλον δυσμενέστερο για την οικονομία που είχε πλέον διαμορφωθεί. Το νέο νομοθετικό πλαίσιο οδηγούσε σε ένα αρκετά χαμηλότερο επίπεδο συντάξεων με μεσοσταθμική μείωση 20% η οποία ήλθε να προστεθεί στις προηγούμενες μειώσεις. Η μείωση των παλιών συντάξεων από 1/1/2019 είναι η τελευταία και όχι η πρώτη πράξη σε αυτή την πορεία. Και εδώ γεννάται το επόμενο ερώτημα.
Ερώτημα 2ο
Τι γίνεται με τις ακραίες μειώσεις που έχουν γίνει στις νέες συντάξεις ;
Ας υποθέσουμε ότι η Κυβέρνηση πέτυχε , κάτι που ευχόμαστε όλοι την αποτροπή του μέτρου για μείωση των συντάξεων από 1/1/2019. Τι γίνεται με τις νέες συντάξεις που απονέμονται ή θα απονεμηθούν από 13/5/2016 με βάση τον νόμο 4387/2016;Είναι δυνατόν να συνεχίσουν να καταβάλλονται κύριες συντάξεις των 150 ή 200 ευρώ , ποσά χαμηλότερα και από το επίδομα αλληλεγγύης ;Πολύ περισσότερο όταν καταργήθηκε το ΕΚΑΣ και ο συνταξιούχος είναι υποχρεωμένος να ζήσει με μόνο το εισόδημα από τη σύνταξη;Είναι δυνατόν να διατηρηθούν διαφορές μεταξύ νέων και παλιών συνταξιούχων της τάξης του 30% ή και 40% σε βάρος των νέων συνταξιούχων; Είναι δυνατόν να διατηρηθεί για τους νέους συνταξιούχους αυτό το απάνθρωπο καθεστώς για τις συντάξεις χηρείας ή αναπηρίας ; Είναι δυνατόν να διατηρηθεί το μέτρο και αυτό αφορά τους παλαιούς συνταξιούχους, που οδήγησε σε επικουρικές συντάξεις των 110 ευρώ για εργαζόμενους με 40 έτη ασφάλισης , όταν η αντίστοιχη σύνταξη για 15 έτη ασφάλισης είναι 160 ευρώ;
Να θυμίσουμε ότι η μείωση αυτή έγινε το 2016 σε 250.000 συνταξιούχους που το άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης ξεπερνούσε τα 1300 ευρώ. Είναι δυνατόν να διατηρηθούν όλες αυτές οι αδικίες και πως αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα όταν μιλάμε μόνο για τις μειώσεις μετά την 1/1/2019 , χωρίς να μας ενδιαφέρει που οδηγούνται τα πράγματα εάν συνεχίσουν να εφαρμόζονται οι τελευταίοι ασφαλιστικοί νόμοι , έστω και αν αποτραπούν οι μειώσεις από 1/1/2019; Και εν τέλει με αυτή την πορεία των πραγμάτων για πόσο διάστημα μπορούν να αποτραπούν; Έτσι περνάμε στο επόμενο ερώτημα.
Ερώτημα 3ο
Πόσο διατηρήσιμο μπορεί να είναι ένα μέτρο αναστολής της περικοπής των συντάξεων;
Είναι γεγονός ότι το συνταξιούχο τον ενδιαφέρει να μη δει για μια ακόμη φορά μειωμένη τη σύνταξή του τον Ιανουάριο του 2019. Περισσότερο όμως τον ενδιαφέρει να διατηρηθεί αυτό το μέτρο όχι μόνο για κάποιους μήνες αλλά για το υπόλοιπο του συνταξιοδοτικού του βίου.Για να γίνει όμως αυτό πραγματικότητα δεν αρκούν οι εξαγγελίες ούτε καν οι όποιες προσωρινές λύσεις. Εκτός από τις αλλαγές που ήδη αναφέραμε και αφορούν τον τρόπο υπολογισμού των νέων συντάξεων είναι απολύτως βέβαιο ότι το επίπεδο των συντάξεων συνολικά τα επόμενα χρόνια θα διαμορφωθεί , ανάλογα με τις συνθήκες που θα επικρατήσουν στην πραγματική οικονομία.
Η στροφή της χώρας στην ανάπτυξη , η δραστική μείωση της ανεργίας , η βελτίωση των εισοδημάτων των εργαζομένων , αποτελούν τα κλειδιά και για το επίπεδο των συντάξεων. Με την ανεργία σε επίπεδα κοντά στο 20%, με μισθούς των 300 ή 400 ευρώ και ελαστικές μορφές απασχόλησης , με μερική απασχόληση και εκ περιτροπής εργασία 2-3 ημέρες την εβδομάδα, δεν μπορούν να δημιουργηθούν συνθήκες βιωσιμότητας των ασφαλιστικών ταμείων
Επομένως δεν αρκεί να συζητάμε μόνο τι θα γίνει σε 2-3 μήνες , αλλά και το τι πρέπει να γίνει για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων της οικονομίας της χώρας Και πρέπει να γίνουν πολλά , έτσι ώστε να έρθουν επενδύσεις, να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας , να δημιουργήσουμε νέο πλούτο.Όλα αυτά δεν μπορούν να γίνουν με φόρους και ασφαλιστικές εισφορές που επιβαρύνουν υπέρμετρα επιχειρήσεις και εργαζόμενους.Δεν μπορούν να γίνουν σε μια χώρα που δεν έχει σταθερούς κανόνες και εφαρμόζεται η πρακτική του ράβε –ξήλωνε. Είναι πλέον απολύτως αναγκαίο , για πολλές από τις αλλαγές που χρειαζόμαστε ως χώρα να υπάρξει συνεννόηση και η ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Διαφορετικά μπορεί να αποτραπεί ένα μέτρο σήμερα και να πληρωθεί ο λογαριασμός με μεγάλη επιβάρυνση λίγο αργότερα, όπως έχει συμβεί πολλές φορές μέχρι σήμερα.
*Γιώργος Κουτρουμάνης, πρώην Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης
