Η 3η Δεκέμβρη – Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, ημέρα που είναι αφιερωμένη στην ευαισθητοποίηση για τα δικαιώματα των Α.μεΑ και την υπεράσπισή τους, αποτελεί ίσως την καλύτερη ευκαιρία για ενημέρωση της τοπικής κοινότητας για τις υπηρεσίες ειδικής αγωγής, εκπαίδευσης και υποστήριξης που παρέχονται στην περιοχή μας. Η γνώση και ευαισθητοποίηση για τα θέματα αυτά είναι βέβαιο ότι θα συμβάλει στην υποστήριξη του έργου των φορέων αυτών και την αντιμετώπιση των ενδεχόμενων προβλημάτων που εμποδίζουν την απρόσκοπτη λειτουργία τους. Συνοπτικά, οι υπηρεσίες ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης που παρέχονται στην περιοχή μας είναι οι εξής:
Α. Το ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. Νάξου:
Το Κέντρο Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης (Κ.Ε.Σ.Υ.) Νάξου με τον πρόσφατο νόμο 4823/2021, μετονομάζεται σε Κέντρο Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης Νάξου, εν συντομία ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. Νάξου, χωρίς να αλλάζουν ουσιαστικά οι αρμοδιότητές του.
Βασική αποστολή του ΚΕΔΑΣΥ είναι:
«η υποστήριξη των μαθητών, των σχολικών μονάδων και των Εργαστηριακών Κέντρων της περιοχής αρμοδιότητάς τους για τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης όλων ανεξαιρέτως των μαθητών στην εκπαίδευση και την προάσπιση της αρμονικής ψυχοκοινωνικής τους ανάπτυξης και προόδου».
Η ατομική αξιολόγηση των μαθητών για μαθησιακές δυσκολίες ή άλλες εκπαιδευτικές ή ψυχοκοινωνικές ανάγκες συνεχίζει να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αρμοδιότητες του ΚΕΔΑΣΥ. Πραγματοποιείται στον χώρο του ΚΕΔΑΣΥ (Εγγαρές Νάξου) από Διεπιστημονική Ομάδα που απαρτίζεται από Ψυχολόγο, Κοινωνικό Λειτουργό, Εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής και Λογοθεραπευτή, όπου απαιτείται. Η διάρκεια της αξιολόγησης είναι δύο ημέρες (δύο τρίωρα) για μαθητές δημοτικού και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και μία ημέρα (ένα τρίωρο) για μαθητές νηπιαγωγείου.
Οι προτάσεις που συνοδεύουν συνήθως την αξιολογική έκθεση του ΚΕΔΑΣΥ είναι:
- Φοίτηση του μαθητή σε Σχολείο Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης
- Παράλληλη Στήριξη ή Ειδική Βοήθεια του μαθητή
- Υποστήριξη από εκπαιδευτικό Τμήματος Ένταξης
- Προφορική εξέταση σε ενδοσχολικές, απολυτήριες ή /και Πανελλαδικές Εξετάσεις
- Επιεικής αντιμετώπιση, κατανόηση και στοχευμένες προτάσεις διαχείρισης των μαθησιακών ή άλλων δυσκολιών
- Κατάλληλα εποπτικά μέσα, συνθήκες και πρακτικές διδασκαλίας και μάθησης
- Υποστήριξη του μαθητή ή και της οικογένειας από άλλους ειδικούς
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι κατά το σχολικό έτος 2020-2021 το ΚΕΣΥ Νάξου αξιολόγησε 221 μαθητές, δηλαδή όσοι είναι οι μαθητές ενός 12/2θέσιου σχολείου.
Η περιοχή αρμοδιότητας του ΚΕΔΑΣΥ Νάξου περιλαμβάνει 10 νησιά: Νάξο, Πάρο, Αντίπαρο, Αμοργό, Ίο, Δονούσα, Κουφονήσια, Σχοινούσα, Ηρακλειά και Ανάφη. Το προσωπικό του ΚΕΔΑΣΥ φέτος αριθμεί 12 άτομα.
Σημαντικότερα προβλήματα:
- Ο χώρος των 70 τ. μ. του πρώην Δημοτικού Σχολείου Εγγαρών δεν μπορεί πλέον να εξυπηρετήσει τις αυξημένες λειτουργικές ανάγκες του ΚΕΔΑΣΥ. Το Υπουργείο Παιδείας έχει προτείνει εδώ και μήνες τη μεταστέγαση σε κτίριο 250 τ.μ., η οποία δυστυχώς δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμη από την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου.
- Η υπηρεσία δεν έχει μόνιμο προσωπικό. Η στελέχωση γίνεται από αναπληρωτές, με αποτέλεσμα το έργο του ΚΕΔΑΣΥ να ξεκινάει κάθε χρόνο από το μηδέν.
Β. Το Ειδικό Δημοτικό Σχολείο και το Ειδικό Νηπιαγωγείο Νάξου
Το Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Νάξου ιδρύθηκε και λειτουργεί από το 1998 στον Άγιο Θαλλέλαιο Νάξου στο κτήριο του κατηργημένου Δημοτικού Σχολείου του οικισμού, που επισκευάστηκε και επεκτάθηκε για τον σκοπό αυτό. Δέχεται μαθητές ηλικίας έως 14 ετών με δυνατότητα παράτασης ενός έτους με σχετική γνωμάτευση του ΚΕΔΑΣΥ. Το προσωπικό του απαρτίζεται από δασκάλους Ειδικής Αγωγής και ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό, ανάλογα με τις ανάγκες του μαθητικού δυναμικού του, όπως Ψυχολόγο, Κοινωνικό Λειτουργό, Λογοθεραπευτή, Εργοθεραπευτή, Φυσιοθεραπευτή και Ειδικό Βοηθό.
Το Ειδικό Νηπιαγωγείο Νάξου ιδρύθηκε το 2001 και στεγάζεται σε μισθωμένο κτήριο στον Άγιο Θαλλέλαιο Νάξου, έναντι του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Νάξου ως συστεγαζόμενο σχολείο. Δέχεται μαθητές ηλικίας μέχρι 7 ετών με σχετική γνωμάτευση του ΚΕΔΑΣΥ. Το προσωπικό του απαρτίζεται από Νηπιαγωγό Ειδικής Αγωγής και ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό, ανάλογα με τις ανάγκες του μαθητικού δυναμικού του, όπως Ψυχολόγο, Κοινωνικό Λειτουργό, Λογοθεραπευτή, Εργοθεραπευτή, Φυσιοθεραπευτή και Ειδικό Βοηθό.
Σημαντικότερα προβλήματα:
- Η απόσταση από τα σχολεία γενικής αγωγής καθιστά δυσχερή την ευρύτερη κοινωνικοποίηση και αλληλεπίδραση των μαθητών.
- Το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού αλλάζει κάθε χρόνο.
Γ. Το ΕΕΕΕΚ Νάξου
Το Εργαστήριο Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΕΕΚ) Νάξου είναι δημόσιο Επαγγελματικό Σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που απευθύνεται σε μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή αναπηρίες, οι οποίες διαπιστώνονται από το ΚΕΔΑΣΥ Νάξου. Ιδρύθηκε το 2004 και στεγάζεται στον χώρο του 1ου και 2ου Γυμνασίου Νάξου σε προκάτ αίθουσες.
Η φοίτηση στο ΕΕΕΕΚ διαρκεί τουλάχιστον 5 χρόνια και έχει υποχρεωτικές παρουσίες. Οι μαθητές διδάσκονται μαθήματα Γενικής Παιδείας (όπως Γλώσσα, Μαθηματικά, Πληροφορική, Κοινωνική Επαγγελματική Αγωγή, Γυμναστική, Μουσική, Καλλιτεχνικά κτλ) και συμμετέχουν σε εργαστηριακά μαθήματα (όπως Γεωπονία, Μαγειρική – Ζαχαροπλαστική, Χειροτεχνία, Υδραυλική, Αγγειοπλαστική κ.ά.), ανάλογα με τις εγκεκριμένες ειδικότητες κάθε ΕΕΕΕΚ.
Βασικός στόχος του Ε.Ε.Ε.Ε.Κ είναι να δημιουργήσει το κατάλληλο μαθησιακό περιβάλλον για να αναδυθούν και να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες των μαθητών του ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο και να συμμετέχουν στην παραγωγική διαδικασία έχοντας αποκτήσει κοινωνικές, τεχνικές καθώς και επαγγελματικές δεξιότητες.
Το απολυτήριο του ΕΕΕΕΚ είναι ισότιμο με το Απολυτήριο Γυμνασίου και παρέχει πιστοποίηση επαγγελματικής κατάρτισης επιπέδου 1.
Οι επαγγελματικές εξειδικεύσεις του Ε.Ε.Ε.Ε.Κ Νάξου είναι:
- Γεωπονίας και αυτόνομης διαβίωσης
- Μαγειρικής-Ζαχαροπλαστικής
Το εκπαιδευτικό προσωπικό του ΕΕΕΕΚ περιλαμβάνει Φιλόλογο, μαθηματικό, γυμναστή, μουσικό, Ειδικό γεωπονίας, Διατροφής και περιβάλλοντος, εκπαιδευτικό πληροφορικής, ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό, όπως εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, φυσιοθεραπευτή, κοινωνικό λειτουργό, ψυχολόγο και ειδικό βοηθητικό προσωπικό, ανάλογα και με τις ανάγκες των μαθητών.
Φέτος, φοιτούν στο ΕΕΕΕΚ 11 μαθητές.
Σημαντικότερα προβλήματα:
- Μέχρι και σήμερα το σχολείο στεγάζεται σε προκατασκευασμένες αίθουσες που δεν ανταποκρίνονται στις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών. Η έλλειψη αιθουσών, εξοπλισμού και υποδομών καθιστά πολύ δύσκολη τη διδασκαλία και τις ειδικές θεραπείες των μαθητών.
- Επίσης, ο υφιστάμενος χώρος δε διαθέτει τις προδιαγραφές για την πλήρη ανάπτυξη και των δύο εξειδικεύσεων του σχολείου. Η ανάγκη εξεύρεσης κατάλληλου και επαρκούς χώρου στέγασης είναι επιτακτική.
- Μεγάλο μέρος του προσωπικού αλλάζει κάθε χρόνο.
Δ. ΕΝΕΕΓΥ-Λ Νάξου
Το Ενιαίο Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο – Λύκειο Νάξου ιδρύθηκε και ξεκίνησε τη λειτουργία του το σχολικό έτος 2007-2008 ως Τ.Ε.Ε. Ειδικής Αγωγής Α’ Βαθμίδας Νάξου. Στη συνέχεια (2016) μετατράπηκε σε Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο με τάξεις Λυκείου και από το σχολικό έτος 2017-2018 λειτουργεί ως Ενιαίο Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο – Λύκειο με τους ακόλουθους τομείς και Ειδικότητες:
- Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος με ειδικότητα «Τεχνικός Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου»
- Τομέας Μηχανολογικός με ειδικότητες:
- «Τεχνικός Μηχανικός Θερμικών Εγκαταστάσεων και Μηχανικός Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου»
- Τεχνικός Οχημάτων
- Τομέας Ηλεκτρολογίας, Ηλεκτρονικής και Αυτοματισμού με ειδικότητα «Ηλεκτρολογικών Συστημάτων, Εγκαταστάσεων και Δικτύων»
- Τομέας Πληροφορικής με ειδικότητα «Τεχνικός Η/Υ και Δικτύων Η/Υ
Το σχολείο απευθύνεται σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες οι οποίοι συναντούν σημαντικές δυσχέρειες φοίτησης στα γενικά σχολεία και έχουν σχετική γνωμάτευση από το ΚΕΔΑΣΥ. Φέτος φοιτούν στο σχολείο 12 μαθητές.
Στο σχολείο διεξάγονται ένα μεγάλο εύρος από μαθήματα γενικής παιδείας, μαθήματα ειδικότητας και εργαστήρια, ενώ παράλληλα το σχολείο συμμετέχει σε Περιβαλλοντικά, Πολιτιστικά και Προγράμματα Αγωγής Υγείας. Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν στο σχολείο είναι κυρίως μόνιμοι, οργανικά τοποθετημένοι στη σχολική μονάδα και με πολυετή προϋπηρεσία. Μέσα από τη διδακτική διαδικασία αλλά και τη συμμετοχή τους σε δράσεις εντός και εκτός σχολείου προάγουν την κοινωνικοποίηση των μαθητών, τις ηθικές αξίες, την εξωστρέφεια του σχολείου, τις νέες τεχνολογίες, την καινοτομία και τον πολιτισμό.
Tο προσωπικό του σχολείου απαρτίζεται από α)εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής, β) ψυχολόγο γ) κοινωνική λειτουργό, δ) ειδικό βοηθητικό προσωπικό, για την εξυπηρέτηση καθημερινών αναγκών των μαθητών.
Το Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο εφαρμόζει μεν το επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα των γυμνασίων γενικής αγωγής, μέσα από διδακτικές πρακτικές προσαρμοσμένες στις ανάγκες των μαθητών. Η φοίτηση στο ΕΝΕΕΓΥ-Λ διαρκεί 8 χρόνια (4 για το γυμνάσιο και 4 για το Λύκειο).
Mετά την ολοκλήρωση της Δ΄ Τάξης Λυκείου, χορηγείται απολυτήριο ισότιμο του γενικού λυκείου και επαγγελματικό πτυχίο επιπέδου 4. Επιπλέον, οι απόφοιτοι της Δ΄ Τάξης Λυκείου μπορούν να συμμετάσχουν στο Μεταλυκειακό Έτος-Τάξη Μαθητείας των ΕΠΑ.Λ.
Οι μαθητές έχουν την δυνατότητα να συμμετάσχουν στις Πανελλαδικές Εξετάσεις για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και να συνεχίσουν περαιτέρω τις σπουδές τους. Επίσης, μπορούν με το Απολυτήριό τους να εγγραφούν σε δημόσια ή ιδιωτικά ΙΕΚ της επιλογής τους.
Σημαντικότερα προβλήματα:
- Το ΕΝΕΕΓΥ-Λ φιλοξενείται στο σχολικό συγκρότημα του ΕΠΑΛ Νάξου, μη έχοντας επί της ουσίας στη διάθεση του επαρκείς και κατάλληλες αίθουσες διδασκαλίας, εργαστηριακούς χώρους και γραφεία.
- Έχουν γίνει οι απαιτούμενες ενέργειες ώστε με την αρωγή του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων να ανεγερθεί το απαραίτητο οικοδόμημα στον χώρο του ΕΠΑΛ Νάξου με προδιαγραφές που θα καλύπτουν στους ιδρυμένους τομείς-ειδικότητες σε εύρος 30 μαθητών.
Ε. ΕΝΕΕΓΥ-Λ Πάρου
Το Ενιαίο Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο – Λύκειο Πάρου ιδρύθηκε το 2019 μετά από εισήγηση του ΚΕΔΑΣΥ Νάξου (πρώην ΚΕΔΔΥ) και ξεκίνησε τη λειτουργία του από το σχολικό έτος 2020 – 2021. Στεγάζεται στο κτίριο του πρώην Δημοτικού Σχολείου Καμαρών μετά από τις κατάλληλες προσαρμογές στον χώρο. Οι σπουδές, όπως και στο ΕΝΕΕΓΥ-Λ Νάξου, διαρθρώνονται σε τέσσερα γυμνασιακά σχολικά έτη και τέσσερα λυκειακά.
Το απολυτήριο του Λυκείου είναι ισότιμο με αυτό του γενικού Λυκείου και συνοδεύεται από επαγγελματικό πτυχίο ειδικότητας επιπέδου 4.
Το εκπαιδευτικό προσωπικό και το ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό (ψυχολόγος, κοινωνικός λειτουργός κλπ.) παρέχουν πλήρη υποστήριξη στις εκπαιδευτικές ή ψυχοκοινωνικές ανάγκες των μαθητών. Σήμερα στο σχολείο λειτουργεί Τομέας Πληροφορικής, ενώ πρόσφατα, με εισήγηση και του ΚΕΔΑΣΥ Νάξου, ζητήθηκε η ίδρυση και Τομέα Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος.
Φέτος στο ΕΝΕΕΓΥ-Λ Πάρου φοιτούν 14 μαθητές.
Σημαντικότερα προβλήματα:
- Η απόσταση από τα σχολεία γενικής αγωγής καθιστά δυσχερή την ευρύτερη κοινωνικοποίηση και αλληλεπίδραση των μαθητών.
- Το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού αλλάζει κάθε χρόνο.
- Θα χρειαστούν μεγαλύτερες εγκαταστάσεις για την υποστήριξη της συνολικής λειτουργίας του σχολείου.
Στ. Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Πάρου
Πρόσφατα (19/11/2021), υποβλήθηκε εισήγηση – πρόταση από το ΚΕΔΑΣΥ Νάξου προς το Υπουργείο Παιδείας για ίδρυση Ειδικού Δημοτικού Σχολείου στην Πάρο. Η ίδρυση του σχολείου αποτελούσε διαρκές αίτημα της εκπαιδευτικής κοινότητας του νησιού και είναι πλέον επιβεβλημένη, καθώς θα εξυπηρετήσει τις σημαντικές ανάγκες για ειδική αγωγή και εκπαίδευση που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση του νησιού. Τα προηγούμενα χρόνια δεν είχε συγκεντρωθεί επαρκής αριθμός μαθητών για τον σκοπό αυτό. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΔΑΣΥ Νάξου, η λειτουργία του σχολείου πλέον θα είναι, όχι μόνο βιώσιμη, αλλά και δυναμικά αναπτυσσόμενη.
Σήμερα, οι αυξημένες εκπαιδευτικές, ψυχοκοινωνικές ή άλλες ανάγκες των υποψήφιων μαθητών του προτεινόμενου σχολείου δεν μπορούν να υποστηριχθούν με πληρότητα (π.χ. ανάγκες για εργοθεραπεία, λογοθεραπεία κ.ο.κ.) στα γενικά σχολεία. Το Ειδικό Δημοτικό Σχολείο της Πάρου θα εξυπηρετεί και τις ανάγκες της Αντιπάρου, όπως το ΕΠΑΛ Πάρου και το ΕΝΕΕΓΥ-Λ Πάρου.
Ο Δήμος Πάρου ανταποκρίθηκε άμεσα στο αίτημα για στέγαση του σχολείου, αποφασίζοντας τη μίσθωση κατάλληλου για τον σκοπό αυτό κτιρίου.
Ζ. Τμήματα Ένταξης σε γενικά σχολεία – Παράλληλη στήριξη μαθητών
Τα Τμήματα Ένταξης που ιδρύονται και λειτουργούν εντός των σχολείων γενικής αγωγής υποστηρίζουν μαθησιακά εκατοντάδες μαθητές στην περιοχή αρμοδιότητας του ΚΕΔΑΣΥ Νάξου, οι οποίοι αντιμετωπίζουν σημαντικές μαθησιακές δυσκολίες. Οι εκπαιδευτικοί των Τμημάτων Ένταξης είναι ειδικά καταρτισμένοι για να υποστηρίζουν τους μαθητές κατά προτεραιότητα μέσα στην τάξη τους και εξατομικευμένα στον χώρο του Τμήματος Ένταξης.
Η Παράλληλη Στήριξη είναι υποστηρικτικός θεσμός που εφαρμόζεται εδώ και χρόνια εντός των γενικών σχολείων προσχολικής, δημοτικής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και απευθύνεται σε μαθητές που δυσκολεύονται να ενταχθούν και να λειτουργήσουν με αυτονομία στη διαδικασία της μάθησης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μέσα στην τάξη, στο προαύλιο και σε κάθε άλλη δράση του σχολείου. Το έργο αυτό ασκείται ως εξής: Πρόσθετος εκπαιδευτικός με ειδίκευση στην ειδική αγωγή υποστηρίζει εξατομικευμένα μέσα στην τάξη τον μαθητή που έχει ανάγκη, παράλληλα με τον εκπαιδευτικό της τάξης, με στόχο τη σταδιακή αυτόνομη συμμετοχή του στην εκπαιδευτική διαδικασία. Κάθε χρόνο υποστηρίζονται δεκάδες μαθητές με Παράλληλη Στήριξη, μετά από εισήγηση του ΚΕΔΑΣΥ Νάξου.
Σημαντικότερα προβλήματα:
- Το ΚΕΔΑΣΥ Νάξου έχει μέσα σε τρία χρόνια εισηγηθεί δύο φορές την ίδρυση πρόσθετων Τμημάτων Ένταξης σε Νηπιαγωγεία, Δημοτικά και σε Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, με βάση τον αριθμό γνωματεύσεων κάθε σχολείου, μετά από σχετική πρόσκληση του ΥΠΑΙΘ. Ακόμη δεν έχει εκδοθεί σχετική Υπουργική Απόφαση για την ίδρυσή τους.
- Δε διατίθενται σε όλα τα σχολεία κατάλληλοι χώροι για λειτουργία Τμήματος Ένταξης.
- Δε στελεχώνονται εγκαίρως ή καθόλου κάποιες θέσεις Παράλληλης Στήριξης, με αποτέλεσμα κάποιοι μαθητές να μη λαμβάνουν την απαραίτητη υποστήριξη.
Όλοι όσοι διακονούμε τον χώρο της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης στην περιοχή μας ευχόμαστε τη συμβολή όλων για τη σύντομη επίλυση των ενδεχόμενων προβλημάτων που εμποδίζουν την απρόσκοπτη άσκηση του έργου μας, επ’ ωφελεία των μαθητών και των οικογενειών τους.
