Στην Άνδρο, η Βόρη αλλάζει όψη
Οι παρεμβάσεις στο δέλτα της Βόρης που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του έργου LIFE Andros Park έχουν αρχίσει να αλλάζουν την όψη του και να αναγεννούν το δάσος σκλήθρων της περιοχής.
Στη Βόρη, όπου καταλήγει ποταμός μόνιμης ροής, τα τελευταία 50 χρόνια αναπτύχθηκε το μοναδικό δάσος σκλήθρων του Νοτίου Αιγαίου και το νοτιότερο των Βαλκανίων. Η παρουσία των σκλήθρων στην περιοχή ήταν γνωστή από το παρελθόν, όπου φύονταν κατά μήκος του ποταμού. Η εγκατάλειψη όμως των καλλιεργειών στο δέλτα πριν από μισό περίπου αιώνα οδήγησε στην εξάπλωση των δέντρων και από συστάδες που ακολουθούσαν γραμμικά την πορεία του νερού δημιουργήθηκε δάσος.
Οι καταρρακτώδεις, όμως, βροχές του 2012, σε συνδυασμό με τις αλλεπάλληλες πυρκαγιές στις πλαγιές των γύρω βουνών που απογύμνωσαν το έδαφος, αλλά και η εγκατάλειψη των αναβαθμίδων, οδήγησαν σε πλημμυρικά φαινόμενα με μεγάλες ποσότητες νερού και χώματος να παρασύρονται από τις γύρω πλαγιές και να καταστρέφουν πολλά δέντρα. Παράλληλα, η δίοδος του νερού προς τη θάλασσα παρεμποδίστηκε από φερτά υλικά και δημιουργήθηκε ένα έλος, που με τη σειρά του οδήγησε στη νέκρωση ακόμα περισσότερων σκλήθρων. Έκτοτε, η έκταση του δάσους περιορίστηκε σημαντικά.
Στο πλαίσιο του έργου LIFE Andros Park, τα τελευταία τρία χρόνια πραγματοποιήθηκαν μια σειρά από παρεμβάσεις από τον Δήμο Άνδρου που είχαν ως στόχο την αποκατάσταση – αναγέννηση του μοναδικού αυτού δάσους σκλήθρων. Έγιναν επανειλημμένα φυτεύσεις για την επαναδημιουργία συστάδων που είχαν καταστραφεί, ενώ πολύ σημαντική υπήρξε η παρέμβαση στην κοίτη του ποταμού. Μέσω του καθαρισμού της κοίτης το νερό έχει πλέον διέξοδο προς τη θάλασσα. Τμήμα του έλους αποξηράνθηκε, επιτρέποντας στα σκλήθρα να ανακάμψουν. Ακόμα και δέντρα τα οποία αρχικά είχε εκτιμηθεί ως νεκρά επανήλθαν και η εικόνα των περισσότερων είναι σαφώς βελτιωμένη, μιας και σχηματίζουν νέα βλάστηση.
Συνολικά, καθαρίστηκαν 2 χιλιόμετρα της κοίτης του ποταμού, ενώ έχουν φυτευτεί και περιφραχτεί 11.000 νέα δέντρα. Παράλληλα, σε μια προσπάθεια να προστατευτεί η περιοχή από νέες πυρκαγιές, τοποθετήθηκαν δεξαμενές νερού, οι οποίες πληρώθηκαν με νερό από τον Σύλλογο Εθελοντών Δασοπυροσβεστών της Άνδρου και είναι έτοιμες προς χρήση για τη φετινή αντιπυρική περίοδο. Επίσης, πραγματοποιούνται εργασίες επισκευής αναβαθμίδων για τη συγκράτηση του εδάφους, καθώς και εργασίες καθαρισμού των υφιστάμενων μονοπατιών και κλαδέματος των παρακείμενων θάμνων/δέντρων, με στόχο τη λειτουργία τους ως μικρών αντιπυρικών ζωνών.
Τα οφέλη της παρέμβασης στην κοίτη του ποταμού είχαν την τύχη να βιώσουν και οι κάτοικοι της περιοχής, καθώς το 2019, λίγο μετά τον καθαρισμό της, η σφοδρή νεροποντή που προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές σε γειτονικές περιοχές του νησιού, δεν προκάλεσε πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή της Βόρης.
Το έργο LIFE Andros Park στοχεύει στην εφαρμογή δράσεων διατήρησης και αποκατάστασης, ώστε να αποκατασταθεί σε σημαντικό βαθμό και να βελτιωθεί η κατάσταση διατήρησης των δασών σκλήθρου (τύπος οικοτόπου: 91Ε0*), καθώς και των θαλάσσιων ειδών της Μεσογειακής φώκιας, του Θαλασσοκόρακα και του Αιγαιόγλαρου εντός των περιοχών Natura 2000 της Άνδρου. Απώτερος στόχος της προσπάθειας αυτής είναι η ολιστική διαχείριση των περιοχών Natura 2000 της Άνδρου με την υποστήριξη και την ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και των εμπλεκόμενων φορέων.
Το έργο υλοποιείται από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε συνεργασία με τον Δήμο Άνδρου, τον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό «ΔΗΜΗΤΡΑ», την Καΐρειο Βιβλιοθήκη, το Ίδρυμα CBD-Habitat, την Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας MΟm και την εταιρεία περιβαλλοντικών συμβούλων NCC, με την οικονομική υποστήριξη του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Πράσινου Ταμείου.
