Νίκη Ευελπίδου: Τα σμυριδωρυχεία ζωντανεύουν μέσα από το μουσείο Απειράνθου
Αγαπά τη Νάξο και το δείχνει με κάθε ευκαιρία. Η Νίκη Ευελπίδου η «ψυχή» του συμφώνου συνεργασίας μεταξύ της ΕΑΓΜΕ και του δήμου Νάξου, όπου ουσιαστικά βάζει σε τροχιά ανάπτυξης το Γεωλογικό Μουσείο Απειράνθου. «Το μουσείο θα πρέπει να είναι ένας ζωντανός οργανισμός εκπαίδευσης και πολιτισμού, που θα προβάλει μεταξύ άλλων την γεωπολιτισμική κληρονομιά του τόπου, θα προωθεί τη γνώση με εναλλακτικές πρακτικές και θα παρακολουθεί τις εξελίξεις στο παγκόσμιο γίγνεσθαι των μουσείων» τονίζει η Καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκη Ευελπίδου.
Συνέντευξη στον Λάμπρο Δεμερτζή
Τι σηματοδοτεί η αναβάθμιση του Γεωλογικού Μουσείου Απειράνθου τόσο για τη Νάξο όσο και για τις Κυκλάδες αλλά και για τον πολιτισμό γενικότερα;
Ο στόχος είναι να έχουμε ένα μουσείο το οποίο να ακολουθεί τις προδιαγραφές των μουσείων του εικοστού πρώτου αιώνα. Για να γίνει αυτό πρέπει το μουσείο μας να έχει ένα αφήγημα, δηλαδή να μην είναι στείρα εκθέματα, μια σειρά από αντικείμενα με ταμπέλες που απλώς θα λένε τι είναι. Για παράδειγμα, αν πάτε σ’ ένα χώρο και δείτε όμορφες πέτρες, όμορφα ορυκτά με τα παράξενα ονόματα, στο τέλος της διαδρομής σας, τι θα έχει μείνει από όλο αυτό; Ενδεχομένως απλώς κάποιες όμορφες εικόνες. Αυτό που θέλουμε είναι ο επισκέπτης να φεύγει από το μουσείο μας και να έχει μάθει κάποια βασικά πράγματα για την γεωλογική ιστορία του τόπου μας, της Νάξου. Θέλουμε το μουσείο να δίνει το έναυσμα στον επισκέπτη να μας επισκεφτεί ξανά για να μάθει κάτι καινούριο. Αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά μέσα στο μουσείο αυτό θα πρέπει να έχουμε και νέα αφηγήματα, νέες ιστορίες που θα δίνουν αυτό το έναυσμα. Αυτό τώρα, καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι τόσο εύκολο να το πετύχουμε μέσα από μουσειακά εκθέματα, αλλά μπορούμε εύκολα να το πετύχουμε μέσα από εικονικές περιηγήσεις, χρησιμοποιώντας σύγχρονες τεχνολογίες και εργαλεία. Για παράδειγμα, έχουμε ήδη φτιάξει στο Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο που βρίσκεται στην Αθήνα εικονικές περιηγήσεις για τα σμυριδορυχεία της Νάξου. Έχουμε μπει μέσα στις μπούκες, έχουν γίνει όμορφα ντοκιμαντέρ μέσω των οποίων εικονικά ο επισκέπτης με ειδικό εξοπλισμό μπορεί να περιηγηθεί μέσα στα σμυριγδορυχεία. Κι ας μην έχει μπει ποτέ μπορεί να έχει τις εικόνες που έχει κάποιος που μπήκε και μέσα. Μέσω της συνεργασίας ανάμεσα στο ΕΑΓΜΕ και στο Γεωλογικό Μουσείο της Απειράνθου αυτό το υλικό θα βρίσκεται και στο Γεωλογικό Μουσείο της Απειράνθου. Αυτό σημαίνει ότι πολύ εύκολα μπορούμε κάθε φορά να έχουμε και νέο υλικό, το οποίο θα βασίζεται στις σύγχρονες τεχνολογίες και στα εργαλεία που μας δίνουν αυτές, έτσι ώστε κάθε φορά ο επισκέπτης να έχει να δει και κάτι καινούργιο. Στόχος μας είναι το Μουσείο να γίνει ένα ζωντανό κύτταρο της επιστήμης και του πολιτισμού, να μας επισκέπτονται τα σχολεία, οι ντόπιοι, να μαθαίνουν πράγματα για τον τόπο τους, αλλά και οι επισκέπτες. Αν σκεφτούμε πόσοι επισκέπτες κάθε χρόνο έρχονται στο νησί και πόσοι από αυτούς φτάνουν στην Απείρανθο και τελικά φτάνουν στο μουσείο, θα δείτε ότι δεν υπάρχει κάποια στατιστική συνέπεια σε αυτά τα νούμερα. Αυτό θα θέλαμε να το ανατρέψουμε, να μας επισκέπτεται περισσότερος κόσμος, να μαθαίνει τον γεωλογικό πλούτο. Έχω πει πολλές φορές ότι η Νάξος είναι ένα γεωλογικό εργαστήρι. Έχει πράγματα να δώσει και σε ανθρώπους που έχουν κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον και δεν μας επισκέπτονται μόνο για τις όμορφες παραλίες μας, το φαγητό μας και τον ήλιο, αλλά θέλουν να μάθουν και περισσότερα πράγματα για τον τόπο μας, για την κουλτούρα μας, για τον πολιτισμό μας. Και ας μην ξεχνάμε ότι ο πολιτισμός και το πώς έχει εξελιχθεί το νησί μας βασίζεται σε ένα μεγάλο ποσοστό στην γεωλογία, στα πετρώματα, στη μορφολογία, στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου αυτού.
Ίσως κι εμείς οι ίδιοι δεν το προωθήσαμε αυτό μέ τα προγράμματα μέσω των οποίων ο κάθε Δήμος προωθεί τον τουρισμό του. Αφήνει λίγο τον πολιτισμό, την επιστήμη εκτός. Ισως μέσα από αυτό το μνημόνιο συνεργασίας που υπογράψατε με το Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων να προωθηθεί ακόμη περισσότερο, γιατί αν δεν δώσεις στον επισκέπτη τη δυνατότητα να μάθει κάτι, δεν μπορεί μόνος του να έρθει να σε βρει.
Αυτό είναι μεγάλη αλήθεια. Θα χαρώ πολύ να το ανατρέψουμε και νομίζω ότι μπορούμε να το κάνουμε. Τουλάχιστον θα προσπαθήσουμε. Αν το πετύχουμε αυτό το κέρδος θα είναι πολλαπλό. Καταρχάς θα έχουμε επισκέπτες οι οποίοι μπορούν να έρχονται και σε περιόδους άσχετες με τη στενή τουριστική περίοδο. Επισκέπτες που θα θέλουν να περιηγηθούν και να δουν όλα αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία θα τους δείχνουμε. Το δεύτερο είναι ότι θα τονίσουμε τα πολιτιστικά και γεωπολιτιστικά στοιχεία του τόπου μας, άρα θα αναδείξουμε το ποιοι είμαστε και τον πολιτισμό μας και μέσα από αυτό θα τον προστατεύσουμε κιόλας. Γιατί ξέρετε, πολλές φορές πρέπει να καταλάβουμε την αξία αυτού του χώρου για να τον σεβαστούμε κιόλας. Και το λέω έχοντας δει πόσα πράγματα γίνονται λάθος από τους επισκέπτες, ακόμη και από εμάς τους ίδιους τους ντόπιους. Γιατί μερικές φορές δεν ξέρουμε και δεν καταλαβαίνουμε ή κάποια πράγματα τα θεωρούμε δεδομένα. Αν όμως μάθουμε πόσο δύσκολο, πόσο σημαντικό, πόσο σπάνιο είναι αυτό που βλέπουμε, αυτό ο χώρος μέσα στον οποίο κινούμαστε, θα φερθούμε κάπως διαφορετικά. Άρα λοιπόν θεωρώ ότι εστιάζουμε σε πολλαπλά επίπεδα και θα αυξήσει την ενσυναίσθηση και την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων. Ντόπιων και επισκεπτών. Όταν θα συνειδητοποιήσουμε πόσο μοναδικός είναι ο τόπος στον οποίο βρισκόμαστε.
Επιπλέον έχουμε τα ίδια τα σμυριδορυχεία, που νομίζω ότι και για τους επιστήμονες είναι χρήσιμα για μελέτη και για τις έρευνες σας αλλά και για τους επισκέπτες. Ένα επιπλέον κίνητρο να δούν και να μάθουν περισσότερα πράγματα.
Σωστά είναι ένας ζωντανός χώρος. Είναι ένας χώρος ο οποίος θα πρέπει και να προστατευτεί και να αναδειχθεί όπως του πρέπει. Εδώ έχουμε πολύ δρόμο να κάνουμε. Τώρα είναι έξω από τα στενά πλαίσια του Γεωλογικού Μουσείου της Απειράνθου, αλλά θεωρώ ότι θα πρέπει να είναι το επόμενο βήμα μας σαν κοινωνία, σαν τοπική κοινωνία της Νάξου, αλλά και σαν και σαν Ελλάδα γενικότερα. Γιατί είναι ένας τόπος που έδωσε πολλά όχι μόνο στην Νάξο αλλά και στην Ελλάδα. Είναι ένα ζωντανό μουσείο, το οποίο αυτή τη στιγμή είναι αφημένο στο έλεος και είναι χρέος όλων μας να βάλουμε ένα λιθαράκι, να βάλουμε καθένας από το μετερίζι του την προσπάθεια μας για να το προστατεύσουμε και να το αναδείξουμε. Θεωρώ ότι θα πρέπει να είναι οπωσδήποτε το επόμενο βήμα μας.
