Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών, το επιδόρπιο στο μεγάλο φαγοπότι της Πράσινης Μετάβασης
Του Μιχάλη Φραγκίσκου
Διδάκτορα Μηχανικού ΕΜΠ, Περιφερειακού Συμβούλου Νοτίου Αιγαίου, «Ανοιχτοί Ορίζοντες στο Νότιο Αιγαίο»
Ήταν γνωστή η εξαγγελία της κυβέρνησης να υφαρπάξει το νερό και τις υποδομές ύδρευσης των Κυκλάδων, μέσα από την συγχώνευση των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης-αποχέτευσης στην ΕΥΔΑΠ Νήσων. Προχθές η κυβέρνηση έκανε πίσω στο θέμα της συγχώνευσης, αλλά κράτησε για το εαυτό της την οργάνωση των έργων που θα χρηματοδοτηθούν με 250 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Απανθρακοποίησης. Ο υπουργός ΥΠΕΝ Θ. Σκυλακάκης δήλωσε ότι το κράτος δεν πρόκειται να εμπιστευθεί στους δήμους τα μεγάλα έργα ύδρευσης ύψους 250 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Απανθρακοποίησης.
Και εντελώς συμπωματικά έρχονται στη Νάξο, ο Πρωθυπουργός, το ΥΠΕΝ, Κοινοτικοί της Γενικής Διεύθυνσης Κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Clima), της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, η σύμβουλος PWC και παράγοντες της αγοράς, για να ιδρύσουν το Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών. Να εξαγγείλουν τα έργα που εμπιστεύονται μόνο στους μεγαλοεργολάβους και όχι στους νησιωτικούς δήμους.
Στον Εθνικό Κλιματικό Νόμο με το άρθρο 21 θεσπίζεται Αναπτυξιακό Στρατηγικό Πλαίσιο για τα ελληνικά νησιά «GR-eco islands» με σκοπό: την μετάβαση των ελληνικών νησιών προς την κλιματική ουδετερότητα, την άρση της ενεργειακής απομόνωσης και την αυτάρκεια με ΑΠΕ, την ορθολογική και αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων, την ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος κτλ.
Το Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών θα αποτελεί το βασικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων του άρθρου 21. Το κεφάλαιο του Ταμείου θα προέλθει από αναμενόμενα έσοδα 2 δις. της δημοπράτησης 25 εκατ. δικαιωμάτων ρύπων του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών Ρύπων.
Για την ιστορία τα 25 εκατ. δικαιώματα των ρύπων αποκτήθηκαν από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και τη τότε κρατική ΔΕΗ, μετά από αγώνα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Κομισιόν, διορθώνοντας τις παραλήψεις της Κυβέρνησης Σαμαρά, (Οδηγία (ΕΕ) 2018/410 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Μαρτίου 2018), αφορούν δε αποκλειστικά τα νησιά μας. Παρέμειναν στα αζήτητα για έξι χρόνια μέχρι που συστάθηκε το σχήμα των ιδιωτών επενδυτών που θα τα απορροφήσει. Ήδη έχουν ενταχθεί project για χρηματοδότηση στο ΥΠΕΝ και «τρέχει» με εντατικούς ρυθμούς η απαραίτητη προεργασία ώστε να ωριμάσουν το ταχύτερο δυνατό.
Τώρα γιατί η εξαγγελία στη Νάξο, τη μέρα της γιορτής της Πολιούχου Χρυσοπολίτισσας, στήνοντας σκηνικό λούνα παρκ κάτω από τον Ναό του Απόλλωνα, έξω από το Ηρώο των πεσόντων και δίπλα στην αμμουδιά του αρχαιολογικού χώρου που εξαφάνισε πριν λίγες ο δήμος;
Αναγνωρίζει αλήθεια η κυβέρνηση τα περιβαλλοντικά εγκλήματα που έχει υποστεί η Νάξος ή τα άλλα νησιά με την πολιτική της; Μήπως σκέπτεται να τα ξεπλύνει με την ελάττωση του ανθρακικού τους αποτυπώματος; Αναγνωρίζει τις ευθύνες της για την καταστροφή των αμμοθινών, των παράκτιων οικοσυστημάτων, των υγροτόπων, την ανάλωση της γεωργικής γης και των λιγοστών πόρων χάριν της υπερδόμησης τουριστικών καταλυμάτων, την αλλοίωση των πολιτιστικών τοπίων, την βεβήλωση μνημείων, την υφαλμύρωση και νιτρορύπανση του υδροφόρου ορίζοντα, την κατάληψη των παραλιών, το βαθύ όργωμα των αμμουδιών, τις πυρκαγιές, τη διάβρωση της γης των αναβαθμίδων και των ακτών, τις παράνομες αφαλατώσεις που καταστρέφουν τις ποσειδωνίες;
Αναγνωρίζει τις ευθύνες της για τη παύση εργασιών στο φράγμα Τσικαλαριού την επομένη της πρώτης εκλογής της;
Αναγνωρίζει ότι το μοντέλο τουρισμού στο οποίο στηρίζει την ανάπτυξη της Χώρας και πανηγυρίζει για τους αυξανόμενους ρυθμούς του, παράγει στα νησιά πολλαπλάσιους ρύπους άνθρακα από τους πόρους του Ταμείου;
Αν πραγματικά ο κύριος Μητσοτάκης ενδιαφερόταν για την δίκαια πράσινη μετάβαση, τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής στα νησιά, δεν θα χρειαζόταν τόσες «πράσινες» επενδύσεις, αλλά την πολιτική βούληση να σταματήσουν οι επεμβάσεις στο περιβάλλον, τη βούληση να αλλάξει το ενεργοβόρο – υδροβόρο – οικοκτόνο μοντέλο του μαζικού τουρισμού, να διατηρηθεί η ηπία ανθρώπινη παρουσία στη φύση, με κίνητρα καλλιέργειας στα λιβάδια και στις αναβαθμίδες. Θα έλεγχε την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας και του νερού.
Δεν θα απέκλειε την τοπική κοινωνία και τους φορείς της από τα έργα μικρής νησιωτικής κλίμακας που θα έδιναν εργασία στους κατοίκους, θα καθιέρωνε κίνητρα απ’ ευθείας στους νησιώτες για την παραγωγή καθαρής ενέργειας με ενεργειακές κοινότητες – συνεταιρισμούς, για την ενεργειακή αναβάθμιση των παλαιών κατοικιών, την συντήρηση των αναβαθμίδων και την οικιακή αποθήκευση νερού.
Δυστυχώς το μοντέλο που περιγράφεται στην ειδησεογραφία της αυριανής εκδήλωσης, να γεμίσουν τα βουνά και η θάλασσα με ΑΠΕ για να τροφοδοτούν τις αφαλατώσεις που θα αρδεύουν καλλιέργειες και θα γεμίζουν πισίνες, είναι καταστροφικό για περιβάλλον, για τα εύθραυστα οικοσυστήματα των νησιών, αλλά και την κοινωνία. Η δε συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών στην εκμετάλλευση των πράσινων υποδομών, θα λειτουργεί σε βάρος της τοπικής κοινωνίας και των δήμων, με την οικονομική αφαίμαξη τους.
Η ευρωπαϊκή πράσινη μετάβαση δημιουργεί νέες ανισότητες στην κοινωνία, όπως η ενεργειακή πτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η απώλεια θέσεων εργασίας, επιπτώσεις που προστίθενται σε αυτές της οικονομικής και της κλιματικής κρίσης.
Στην πράσινη μετάβαση αντιπαρατίθενται τα διαφορετικά σχέδια μετάβασης, της Δεξιάς και της Αριστεράς. Το επίμαχο θέμα είναι αν η μετάβαση θα γίνει αποκλειστικά μέσα από τις δυνάμεις της αγοράς ή με την κοινωνία παρούσα.
Στην καρδιά της πράσινης μετάβασης πρέπει να είναι η έννοια της ενεργειακής δημοκρατίας. Ζητούμενο η διαφάνεια στη διαχείριση, η συμμετοχή των Δήμων – Περιφέρειας στο σχεδιασμό των έργων, η συμβολή των έργων στην πραγματική βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών και στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η κοινωνία των νησιών και το περιβάλλον να έχουν τα κύρια οφέλη.
Η επικοινωνιακή φιέστα που στήνεται αύριο στη Νάξο δεν είναι παρά το επιδόρπιο των αγορών στο μεγάλο φαγοπότι της Ευρωπαϊκής Πράσινης Μετάβασης.
