Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, υπόσκαφα κτίρια μπορούσε να βρει κανείς μόνο στη Σαντορίνη και τη Θηρασιά, σπανιότερα και σε κάποια άλλα νησιά. Σήμερα η Ελλάδα γεμίζει υπόσκαφα, όχι με την πρόθεση της προστασίας του τοπίου, αλλά για το μπόνους των επιπλέον τετραγωνικών που δίνει η νομοθεσία και φθάνει έως και 50%. Μάλιστα, όπως επισημαίνει ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κυκλάδων, μέσω υπόσκαφων χτίζονται μαζικά και πλαγιές με μεγάλες κλίσεις, στις οποίες η νομοθεσία απαγορεύει άλλο είδος δόμησης. Πρόκειται για ακόμη μια περίπτωση «απόνερων» του νέου οικοδομικού κανονισμού –ο οποίος κλείνει φέτος μια δεκαετία ισχύος–, που οδηγεί με έμμεσο τρόπο και με την πρόφαση της περιβαλλοντικής προστασίας σε αύξηση της δόμησης, εντός και εκτός σχεδίου.
Τα τελευταία χρόνια αρκετά υπόσκαφα κτίρια έχουν λάβει αρχιτεκτονικά βραβεία, ως παραδείγματα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Ταυτόχρονα όμως, η (γενική) πριμοδότηση που έδωσε το 2012 ο νέος οικοδομικός κανονισμός (ν.4067/12) φαίνεται να έχει οδηγήσει σε κατάχρηση της δυνατότητας ανέγερσης αυτού του είδους κτιρίων. «Οταν οι συνάδελφοι του ΥΠΕΝ προχώρησαν στη νομοθετική ρύθμιση περί “δόμησης υπόσκαφων κτιρίων” και προέβλεπαν ότι η καινοτόμος αυτή πρακτική θα ενέτασσε τα κτίσματα στο περιβάλλον και το ανάγλυφο αυτών (δίδοντας παράλληλα ένα σημαντικό μπόνους δόμησης) δεν ήταν δυνατόν να διανοηθούν ότι η ευφάνταστη αυτή πρακτική θα ήταν εκ του αποτελέσματος αντίθετη του ευκτέου», αναφέρει στην ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κυκλάδων. «Σήμερα, μετά την πλήρη εφαρμογή της νομοθεσίας, το παραχθέν αποτέλεσμα εμφανίζεται κατά το πλείστον αρνητικό και βλαπτικό για το περιβάλλον, με κύρια χαρακτηριστικά τα υπερμεγέθη κτίσματα σε πλαγιές, που προϋποθέτουν σημαντικές εκσκαφές, δηλαδή μη αναστρέψιμες επεμβάσεις», αναφέρουν.
«Ξεκοιλιάζουν» τις πλαγιές
«Η πρόβλεψη για τα υπόσκαφα κτίρια έγινε υποτίθεται για να προστατευθεί το τοπίο. Στην πράξη, όμως, οδήγησε στη δόμηση και των περιοχών με μεγάλες κλίσεις, δηλαδή εκείνων που η νομοθεσία δεν επέτρεπε να χτιστούν. Ολοι ψάχνουν οικόπεδα με κλίση άνω του 30% για να “βγει” το υπόσκαφο! Στην πραγματικότητα, λοιπόν, τα τελευταία χρόνια “ξεκοιλιάζονται” τα βουνά των Κυκλάδων και αυξάνεται η εκτός σχεδίου δόμηση, την οποία υποτίθεται ότι πρέπει να περιορίσουμε», αναφέρει ο Γιώργος Ευριπιώτης, αντιπρόεδρος του συλλόγου. «Επιπλέον, οι αρχιτεκτονικές επιτροπές ξεκίνησαν πρόσφατα να δίνουν άδεια και για υπόγειες κατασκευές, άρα πλέον μιλάμε για διώροφα κτίρια. Και με τον τρόπο αυτό, τον συνδυασμό μπόνους και υπογείων, φθάνουμε από λ.χ. 200 τετραγωνικά, που θα επιτρέπονταν σύμφωνα με τον κανόνα ενός νησιού, να χτίζονται κατοικίες έως και 500 τετραγωνικά».
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κυκλάδων επισημαίνει και μια σειρά από άλλες, πιο τεχνικές παρενέργειες των υπόσκαφων, όπως τις κεκλιμένες στέγες και τα εκτός κλίμακας κουφώματα με τεράστιες γυάλινες επιφάνειες, που έρχονται σε αντίθεση με την παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Και μεταξύ άλλων προτείνουν τη μείωση του μπόνους επιπλέον δόμησης από 50% σε 20% και την απαγόρευση κάποιων μορφολογικών (κατά τη γνώμη του συλλόγου πάντα) «υπερβολών».
Εχουν αυτά τα κτίρια σχέση με τα υπόσκαφα της Σαντορίνης; «Είμαστε σε μια εποχή που ακόμη και αυτοί που φτιάχνουν τους νόμους είναι αδαείς και αγράμματοι. Η λέξη “υπόσκαφο” επινοήθηκε από τους αρχιτέκτονες μετά τον μεγάλο σεισμό στη Σαντορίνη για να περιγράψουν έναν συγκεκριμένο τύπο κατοικίας: αυτός που σκαβόταν στον βράχο, κάτω από κάποια άλλη κατοικία», εξηγεί ο Μανώλης Κορρές, ομότιμος καθηγητής στο ΕΜΠ. «Αυτό που κατασκευάζεται σήμερα και ονομάζεται υπόσκαφο είναι ένα κτίριο του οποίου το πίσω μέρος καλύπτεται στο έδαφος, για να μη φαίνεται η οικοδομή. Και μάλιστα, βάφεται λευκό για να ξεχωρίζει, με αποτέλεσμα το τοπίο να δείχνει ακόμη πιο κατασπαραγμένο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα πρόκειται για ακαλαίσθητα κτίρια. Ξέρετε, ο σοφός λαός στα νησιά έλεγε “σπίτι όσο χωρείς και χωράφι όσο θωρείς”, αναγνωρίζοντας πόσο εφήμερο είναι το πέρασμά μας από αυτό τον κόσμο. Οι νεόπλουτοι χτίζουν έξω από τους οικισμούς τεράστια σπίτια, με στόχο την επίδειξη. Οι δε “οικολογικά ευαίσθητοι” αρχιτέκτονες καταλήγουν να καταστρέφουν τα πάντα».
Πηγή: Kathimerini.gr
